S T U D I A N A D B E Z P I E C Z E Ń S T W E M

Oryginalna praca badawcza

Michał Kruk

Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń michalkruk93@wp.pl

PRAWNE ASPEKTY APOLITYCZNOŚCI POLICJI

LEGAL ASPECTS OF POLICE POLITICAL NEUTRALITY

Zarys treści: Problematyka apolityczności stanowi interesujące zagadnienie dotyczące przepisów prawnych regulujących pracę funkcjonariuszy Policji. W artykule poddano ana- lizie pojęcie apolityczności w ujęciu prawnym, zwłaszcza jego funkcjonowanie w prawie policyjnym. Wyodrębniono w nim istotę apolityczności, zestawiając ją z zagadnieniem apartyjności, jak również dokonano jej egzemplifikacji w kontekście funkcjonowania praw człowieka.

Słowa kluczowe: policja, apolityczność, apartyjność, prawo policyjne, prawa człowieka

Key words: political neutrality, non-partisanship, police law, human rights

Tomasz Mann w swojej powieści pt. Czarodziejska góra stwierdził, że „nie ma nie-polityki, wszystko jest polityką”. Czy w świetle stwierdzenia niemieckiego no- blisty należy uznać, że zagadnienie polityzacji życia publicznego obejmuje również materię działań funkcjonariuszy Policji? Na pierwszy rzut oka można niewątpliwie stwierdzić, że apolityczność to wyraz postawy wywodzącej się z kręgu zasad etyki zawodowej funkcjonariuszy publicznych, unaoczniający trudność w jej zdefiniowaniu, abstrakcyjność oraz niemierzalność. Można ją postrzegać jako element uformowanego etosu zawodowego, uwidaczniającego respektowanie zasad etycznych i prawnych przez skonkretyzowaną zbiorowość. Na mechanizm przestrzegania zasad etosu za- wodowego przez ową zbiorowość celnie wskazuje Monteskiusz, twierdząc że „na początku ludzie kształtują instytucje, potem instytucje kształtują ludzi”1. Należy podjąć próbę analizy odpowiadającej na pytanie, czy instytucje prawne, przede

———————

1Za: A. Nowak, Apolityczność Policji, [w:] Ochrona człowieka w świetle praw Rzeczpospolitej Polskiej. Materiały z II Międzynarodowej Konferencji Naukowej, Mierki 18–19 października 2001, red. S. Pikulski, Olsztyn 2002, s. 603.

nego lub upoważnionego przez niego przełożonego na przynależność do stowarzy- szeń, organizacji międzynarodowych i zagranicznych7. Powyższe wymogi powielono w treści przepisów prawnych ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, które omó- wiono w dalszej części pracy8. Ponadto tak rozumiane pojęcie apolityczności należy interpretować również jako brak możliwości połączenia dwóch stosunków pracy w administracji publicznej w ramach zasady incompatibilitas, co oznacza, że nie moż- na w czasie pełnienia służby w Policji pełnić mandatu posła czy senatora9. W Leksy- konie policyjnym wskazano na postawę obojętności wobec aktualnego życia politycz- nego lub całkowitą rezygnację z niego. Może się ona przejawiać w nieuczestniczeniu w wyborach czy w krytycznym stosunku wobec wszelkich apeli i decyzji rządzących władz10. Należy wspomnieć również o ujęciu formalnoprawnym, które określało apo- lityczność jako zakaz członkostwa policjanta w partii politycznej oraz jego ustanie w momencie przyjęcia do służby w policji. Celem takiego ograniczenia swobody obywatelskiej jest rzetelne, bezstronne wykonywanie obowiązków służbowych11. W obydwu wspomnianych publikacjach definicję apolityczności utożsamiono z poję- ciem apartyjności, co wskazuje na wąski zakres jego pojmowania.

Apolityczność a apartyjność

W wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 10 kwietnia 2002 r. wyodrębniono po- jęcia apartyjności i apolityczności. Z treści wyroku Trybunału wynika między inny- mi, że:

[…]pojęcie politycznej neutralności, którym posługuje się Konstytucja, i pojęcie apartyjności, wyrażające się w zakazie członkostwa w partiach politycznych określo- nych kategorii osób, nie są pojęciami przedmiotowo tożsamymi. Apartyjność ma na celu usunięcie zagrożenia płynącego z faktu istnienia organizacyjnych i politycznych więzi pomiędzy osobą sprawującą funkcje publiczne a partią polityczną. Zagwaran-

towanie apolityczności służb publicznych nie jest możliwe do realizacji w sytuacji, gdy osoby pełniące takie funkcje są członkami ugrupowań politycznych12.

Wyodrębnienie prawnie obydwu pojęć zostało zaaprobowane przez Prokuratora Generalnego, który stwierdził, że „apolityczność to nie brak poglądów politycznych, lecz ich niemanifestowanie. Przynależność do określonej partii jest faktycznym uze- wnętrznieniem poglądów politycznych i zaprzeczeniem apolityczności”13. Przeciwne do tych poglądów z racji charakteru pełnienia funkcji, mianowicie wnioskodawcy

———————

7M. Brzeziński, Apolityczność policjantów, [w:] Słownik wiedzy o Policji, red. P. Bogdalski, M. Świderski, K.A. Wojtaszczyk, Warszawa 2015 s. 35.

8Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, (Dz.U. 1990, nr 30, poz. 179 z późn. zm.).

9 M. Brzeziński, Apolityczność policjantów..., s. 35.

10Leksykon policyjny, red. W. Pływaczewski, G. Kędzierska, Szczytno 2001, s. 23.

11Tamże, s. 23.

12Wyrok TK z 10 IV 2002 r., K 26/00, s. 14.

13Tamże, s. 8.

nie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej20. Natomiast apolityczność jest pojęciem szerszym i oznacza zasadę prawną, która zobowiązuje osoby sprawujące określone funkcje publiczne do nieangażowania się w żadną działalność polityczną21. Tożsamy pogląd wyraził Paweł Semmler dodając, że nieuczestniczenie w życiu politycznym wiąże się z brakiem przynależności do partii politycznych czy związków zawodowych22.

Apolityczność w prawie policyjnym

Analiza zagadnienia pozwala na wyodrębnienie grup przepisów prawnych regu- lujących kwestię apolityczności. Są to przepisy zawarte w Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r., aktach prawnych o charakterze międzynarodowym oraz krajo- wym23. W myśl artykułu 153 Konstytucji wprowadzono nakaz neutralności poli- tycznej wobec podmiotów wchodzących w skład korpusu służby cywilnej funkcjo- nującej w ramach administracji rządowej. Marcin Pryciak definiuje służbę cywilną jako „system wartości, norm, procedur i instytucji stworzony w celu zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa przez funkcjonujący w jego strukturach korpus urzędniczy”24. W rozumieniu ustawy z dnia 21 listopada 2008 roku o służbie cywilnej w skład korpusu służby cywilnej wchodzą między innymi pracownicy zatrudnieni na stanowiskach urzędniczych w komendach, inspektoratach i innych jednostkach organizacyjnych stanowiących aparat pomocniczy kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży wojewódzkich oraz kierowników powiatowych służb, inspekcji i straż25. Należy dodać, że de iure powyższych podmio- tów nie obowiązuje zasada apartyjności, lecz jedynie dyrektywa stanowiąca o poli- tycznej neutralności w wykonywaniu powierzonych zadań o charakterze państwowym w ramach funkcjonowania w administracji rządowej26. Bezstronność w wydawaniu sądów politycznych obliguje członków korpusu służby cywilnej do kierowania się wy-

———————

20Art. 1 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (Dz.U. z 1997 nr 98, poz. 604).

21Okiem prawnika. Sekretarz gminy lub powiatu musi być apartyjny, a nie apolityczny, http://wartowiedziec.org/index.php/start/felietony/12743-sekretarz-apartyjny-a-nie-apolityczny (dostęp: 30.01.2017 r.)

22P. Semmler, Apolityczność jako element kształtujący autorytet Policji. Analiza na przykładzie rozwiązań polskich, czeskich, słowackich i węgierskich, [w:], Autoryet w Policji, red. M. Her- manowski, S. Weremiuk, Poznań 2013, s. 163.

23Mowa tu o Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalonej przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjętej przez w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisanej przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483); Deklaracji o Policji, Rezolucji 690 Zgromadzenia Parlamen- tarnego Rady Europy z 1979 r.; Etycznym Kodeksie Policjanta przyjętym na 96. dorocznej konfe- rencji w Louisville w Kentucky we wrześniu 2989 r.; Ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. z 1990, nr 30, poz. 179 z późn. zm.); Zarządzeniu nr 805 Komendanta Głównego Policji z dnia 31 grudnia 2003 roku w sprawie „Zasad etyki zawodowej policjanta”.

24M. Pryciak, Służba cywilna w państwie, Poznań 2011, s. 9.

25Art. 2.1 pkt.4, ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. O służbie cywilnej, Dz.U. 2008 nr 227 poz. 1505.

26J. Mordwiłko, Zestawienie przepisów (wraz z komentarzem) dotyczących apolityczności i ogra- niczenia prawa do aktywności politycznej różnym grupom podmiotów prawa, http://biurose. sejm.gov.pl/biuletyn/be36-3.htm (dostęp: 27.02.2017).

go o przynależności do stowarzyszeń krajowych działających poza służbą”35. Anali- zując ów ustęp, Wojciech Kotowski stwierdza, że apolityczność jest obligatoryjna36. Jednakże w ramach możliwości, jakiej udzielił ustawodawca, funkcjonariusz przy- należący do stowarzyszeń może, przykładowo, pełnić funkcję członka redakcji lub redaktora periodyków prawniczych, takich jak: „Prokuratura i Prawo” czy „Paragraf na Drodze”. Warto zastanowić się nad możliwością pełnienia przez funkcjonariusza powyższych funkcji w ramach współpracy z danym organem partyjnym. Niedookre- śloność sytuacji prawnej nie nakłada na funkcjonariusza takiego zakazu. Ponadto poli- cjant posiada sposobność zostania członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich czy Zrzeszenia Prawników Polskich. Kotowski wspomina również o ograniczeniach nałożonych przez twórców ustawy obejmujących nałożenie zakazu członkostwa w ko- legium redakcyjnym czy publikowania swoistych pamfletów politycznych, jakichkol- wiek tekstów o charakterze politycznym, nawet gdy czyni to społecznie, a nie zarob- kowo37. Należy wspomnieć, że również Bartłomiej Opaliński, Maciej Rogalski i Przemysław Szustakiewicz w sposób lakoniczny wspominają o możliwości przystą- pienia policjantów do organizacji o profilu społecznym czy stowarzyszeń38.

Tadeusz Hanausek uważa, że abstrahując od nazewnictwa zgodnego z prawem o stowarzyszeniach z 7 kwietnia 1989, policjanta zobligowano do powiadomienia swojego przełożonego o przynależności do działających poza służbą organizacji, sto- warzyszeń o charakterze sportowym, naukowym czy hobbystycznym, o zasięgu lokal- nym czy międzynarodowym39. W brzmieniu art. 63 ust. 440, stanowiącym o tym, że „przynależność do organizacji lub stowarzyszeń zagranicznych albo międzynarodo- wych wymaga zezwolenia Komendanta Głównego Policji lub upoważnionego przez niego przełożonego”41, takiego sformułowania użyto po to, by policjant skupiał się wyłącznie na prawidłowym wykonywaniu obowiązków służbowych. Należy dodać, że funkcjonariusza nie zobligowano do powiadomienia swojego przełożonego o fakcie przynależności do stowarzyszenia czy organizacji działającej w ramach wykonywanej służby. Przykładami takich organizacji są Niezależny Samorządny Związek Poli- cjantów czy Policyjne Stowarzyszenie Sportowe42.

Drugim z omawianych przepisów prawnych ustawy o Policji jest art. 152, który brzmi następująco: „z chwilą wejścia w życie niniejszej ustawy ustaje członkostwo w partiach politycznych tych policjantów, którzy do takich organizacji dotąd należe- li”43. Analizując ów przepis, należy zauważyć, że w 1990 r. policjanci, którzy nale- żeli do jakiejkolwiek partii politycznej, z mocy prawa, niekoniecznie przez brak chęci kontynuowania aktywności politycznej, przestali być członkami organizacji politycznej. Ustanie, w tym przypadku członkostwa, zgodnie z definicją, którą poda-

———————

35Art. 63 ust. 3. ustawy o Policji.

36W. Kotowski, Ustawa o Policji. Komentarz, Warszawa 2012, s. 656.

37Tamże, s. 656.

38B. Opaliński, M. Rogalski, P. Szustakiewicz, Ustawa o Policji: komentarz, Warszawa 2015, s. 258.

39T. Hanausek, Ustawa o Policji. Komentarz, Kraków 1996, s. 91.

40Art. 63, ust. 4.

41T. Hanausek, Ustawa o Policji..., s. 91.

42Tamże, s. 91 .

43Art. 152 ustawy o Policji.

Rzecznika Praw Obywatelskich dotyczył zakazu przynależności funkcjonariuszy państwowych oraz osób zajmujących określone stanowiska publiczne do partii poli- tycznych, przez co w ocenie wnioskodawcy pozostawały w sprzeczności między in- nymi z przepisami: art. 58 ust. 1 i 60 Konstytucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 roku52, regulujących odpowiednio kwestię wolności zrzeszania się dla każdego obywatela RP oraz dostępu do służby publicznej, oraz z artykułem 22 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych53, podkreślającym wolność tworzenia związków zawodowych, ale jednocześnie dającym ustawodawcy danego państwa prawo do na- kładania ograniczeń w stosunku do służb mundurowych, w tym Policji, a także z arty- kułami 11 i 17 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, po- rządkującymi kwestie prawa do wyrażania opinii, zgromadzania i stowarzyszania się54. Podkreślił również, że prawo zrzeszania się jest jednym z fundamentalnych praw człowieka i obywatela, zagwarantowanym w wiążących normach kodyfikacji między- narodowych. Zarówno art. 11 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawo- wych Wolności, jak i art. 22 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Poli- tycznych ujmują prawo zrzeszania się w sposób szeroki, obejmując różne formy zrzeszeń jako prawo podmiotowe człowieka55. Przeciwne stanowisko w tej sprawie zostało wyrażone przez Prokuratora Generalnego, a także przez sam Trybunał Konsty- tucyjny. Obydwie instytucje jednym głosem stwierdziły, że przynależność do określo- nej partii jest faktycznym uzewnętrznieniem poglądów politycznych i zaprzeczeniem apolityczności. Ponadto w uzasadnieniu wyroku Trybunał uznał, że apolityczność wymaga apartyjności, nie przychylił się do wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich twierdzącego, że w europejskich przepisach prawnych występuje ograniczenie doty- czące przynależności do organizacji politycznych, które nie stanowi o pogwałceniu demokratycznych zasad prawa. Owo ograniczenie wynika ze specyfiki pracy Policji oraz innych służb zakłada przestrzeganie zasady bezstronności w trakcie wykonywa- nia czynności służbowych56. W wyroku Trybunału Konstytucyjnego wyjaśniono po- nadto, że wprowadzenie prawa do przynależności do partii politycznych funkcjonariu- szy Policji mogłoby ograniczyć zaufanie obywateli do państwa.

Konkludując, wyrok Trybunał nie był zgodny ze stanowiskiem Rzecznika Praw Obywatelskich, przez co w kontekście prawnego funkcjonowania tytułowego zagad- nienia art. 63 ustawy o Policji jest zgodny z najważniejszym aktem prawnym RP57.

Regułę apolityczności uregulowano również w dokumentach rangi międzynaro- dowej, a mianowicie w Deklaracji o Policji oraz Etycznym Kodeksie Policjanta. W punkcie drugim Deklaracji zobligowano policjantów do szeroko rozumianej bez-

———————

52Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r., Dz.U. 1997, nr 78, poz. 483.

53Art. 11 oraz 17 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 1950 r. (Dz.U. z 1993, nr 61, poz. 284).

54Art. 22 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w No- wym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz.U. z 1977, nr 38, poz. 167).

55Wyrok TK z 10 IV 2002 r., K 26/00, s.4.

56Wyrok TK z 10 IV 2002 r., K 26/00.

57Tamże.

doszło do naruszenia art. 10, gdyż stosowne ograniczenie nie było przewidziane przez prawo, lecz nie pogwałcono art. 11, czyli prawa do stowarzyszania się66. Po- nadto stwierdzono, że ustawodawca powinien wprowadzić przed wejściem w życie ustawy o Policji regulamin orzecznictwa precyzujący znaczenie pojęcia działania politycznego. Zarzuty związku zawodowego dotyczyły ogólnikowej i arbitralnej in- terpretacji sformułowania terminu „działalność polityczna”, a także wprowadzenia zakazu pomimo postanowień ustaw niższej rangi zezwalających na ograniczone działania polityczne67. Należy dodać, że węgierskie władze nawoływały do popraw- nej interpretacji konstytucji, mianowicie analizy ustaw, którym nadaje ona sens. Jednakże koronnym argumentem rządzących była chęć zapobieżenia przejawom upolitycznienia, instrumentalnego traktowania służb przez elity będące u steru wła- dzy w okresie istnienia Węgierskiej Republiki Ludowej (1949–1989). Ponadto rząd węgierski stwierdził, że poprawki do konstytucji to rezultat odpolitycznienia poli- cji68. Swoista depolityzacja to efekt przejścia do systemu demokratycznego z totali- tarnego, w którym – jak już zostało to wspomniane – Policja stanowiła narzędzie walki politycznej oraz terroru. Jej działalność była wówczas związana z rządzącą par- tią komunistyczną, co oznaczało, że mianowanie na funkcjonariusza policji uzależnio- no od członkostwa w strukturach dominującej partii69.

Europejski Trybunał Praw Człowieka uznał brak naruszenia art. 10 oraz art. 11 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności (stosunkiem gło- sów 16:1). W uzasadnieniu podano, że wiele państw wprowadza ograniczenia co do funkcjonowania praw politycznych w służbach mundurowych po to, aby uniknąć nie- bezpieczeństwa, że funkcjonariusze są uwikłani w walkę polityczną. Celem takiego ograniczenia jest ochrona bezpieczeństwa narodowego oraz publicznego, a także za- pobieganie niepokojom społecznym. Europejski Trybunał Praw Człowieka w swoim uzasadnieniu powołał się na argument o charakterze historycznym, mianowicie zakaz wstępowania do partii na Węgrzech to odejście od ongiś funkcjonującego systemu au- torytarnego, zaś w sferze społecznej policjantów nie pozbawiono możliwości przystą- pienia do organizacji o profilu niepolitycznym. Ponadto stwierdzono, że realizując po- trzebę odpolitycznienia służb mundurowych, społeczeństwo może wprowadzić ograniczenia praw politycznych policji. Organ sądowy wspomniał również, że po- prawka do konstytucji, która była przedmiotem sporu, wprowadziła wyjątki od zakazu działań w sferze politycznej, takie jak: prawo do popierania programów politycznych, organizowania kampanii wyborczych, kandydowania, głosowania w wyborach i refe- rendach oraz przynależności do Związku Zawodowego Policjantów70.

Ireneusz Krzemiński przywołuje także sprawę „Otto vs Niemcy”, wniesioną przez członka skrajnie prawicowej Partii Republikanów, infiltrowanej przez Urząd Ochrony Konstytucji. Wnoszący skargę nie otrzymał awansu na wyższe stanowisko służbowe, mimo udowodnionych sukcesów i kompetencji, dlatego wniósł skargę do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w Strasburgu, który uznał, że państwo

———————

66Tamże, s. 552.

67Tamże.

68Tamże, s. 554.

69Tamże, s. 555.

70Tamże, s. 555–556.

nież Monika Gmurek, która twierdzi, że kategorię apolityczności powinno się rozpa- trywać także pod kątem kontroli operacyjnej i zakresu jej stosowania przez Policję78. Tadeusz Hanausek uważa natomiast, że policjant nie powinien być członkiem partii politycznej. Ponadto musi być apolityczny, aby mógł on obiektywnie wykonywać powierzone mu zadania79. W kwestii zakazu działalności politycznej funkcjonariu- sza publicznego Bolesław Kurzępa i Elżbieta Kurzępa-Czopek twierdzą, że funkcjo- nariusz straży gminnej, oprócz posiadania prawa do własnych przekonań politycz- nych, fakultatywnie może pełnić funkcję wolontariusza w działaniach politycznych danej partii80.

Aldona Domańska i Krzysztof Skotnicki uważają, że apolityczność Policji, będącą przejawem ograniczenia wolności zrzeszania się, to wyraz woli ustawodawcy, obligu- jącego funkcjonariuszy Policji, biorących odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, do zachowania właściwej etycznie postawy. Ponadto twier- dzą, że ustawowe ograniczenie członkostwa poszczególnych grup zawodowych jest formą urzeczywistnienia demokratycznych zasad dobra wspólnego i zaufania jednost- ki do państwa. Z drugiej strony, Aleksandra Nowak wyraża wątpliwość dotyczącą ograniczenia prawa do wolności wypowiedzi, które stanowi motor napędowy rozwoju demokracji81. Sceptycyzm dotyczący ograniczenia swobody wypowiedzi podkreśla opinia prezydenta Europejskiej Rady Związków Zawodowych Policjantów odnośnie do zagadnienia apolityczności w Polsce, w której scharakteryzował funkcjonariuszy Policji jako „obywateli drugiej kategorii”, a wręcz jako osoby „niepełnoletnie”82.

Podsumowanie

Podsumowując, należy stwierdzić, że holistyczne spojrzenia na apolityczność Poli- cji pozwala pojmować ją zarówno jako zasadę prawną, jak i etyczną. W niniejszym ar- tykule zwrócono uwagę przede wszystkim na ów pierwszy człon tytułowego zagad- nienia. Przepisy prawne regulujące ową materię wprost zakazują przynależności funkcjonariusza do partii politycznej, co należy uznać jako regułę apartyjności. Kwe- stia apolityczności, zgodnie z przywoływanym już wyrokiem TK z 10.04.2002 roku, dotyczy niemanifestowania poglądów politycznych w sferze publicznej83, które mogą negatywnie wpływać na jakość pełnienia obowiązków służbowych powierzonych funkcjonariuszowi. Należy dodać, że powinnością ustawodawcy jest wprowadzenie do regulacji ustawowych nakazu neutralności w sprawach politycznych, analogicznie do zapisu konstytucyjnego przewidzianego dla Sił Zbrojnych RP84.

———————

78Więcej o zagadnieniu zob. M. Gmurek, Loch udawanej niewiedzy…, s. 23–29.

79T. Hanausek, Ustawa o Policji…, s. 91.

80B. Kurzępa, E. Kurzępa-Czopek, Ustawa o strażach gminnych z komentarzem, Toruń 2011, s. 21.

81A. Nowak, Apolityczność Policji…, s. 605.

82Tamże, s. 604.

83Wyrok TK z 10 IV 2002 r., K 26/00.

84Art. 26 Konstytucji RP.

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. z 1997, nr 78, poz. 483).

Ustawa z 16 września 1982 r. o pracownikach urzędów państwowych.( Dz.U. z 1982 nr 31, poz. 214 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (Dz.U. z 2001, nr 79, poz. 854 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. z 1990, nr 30, poz. 179 z późn. zm.). Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 1997, nr 88, poz. 553 z późn.

zm.).

Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych (Dz.U. z 1997, nr 98, poz. 604 z późn. zm.).

Ustawa z dnia 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej (Dz.U. z 2008, nr 227, poz. 1505 z późn. zm.).

Europejska Konwencja o ochronie Praw człowieka i podstawowych wolności z 1950 r. (Dz.U. z 1993, nr 61, poz. 284).

Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich i Politycznych otwarty do podpisu w Nowym Jorku dnia 19 grudnia 1966 r. (Dz.U. z 1977, nr 38, poz. 167).

Zarządzenie nr 805 Komendanta Głównego Policji z dnia 31 grudnia 2003 roku w sprawie „Zasad etyki zawodowej policjanta” (Dz. Urz. KGP z 2004, nr 1, poz. 3).

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 IV 2002 r., K 26/00.

Apolityczność Policji?, www.nszzpwlkp.pl/policja,181,apolitycznosc-policji.htm (dostęp: 27.02.2017)

J. Mordwiłko, Zestawienie przepisów(wraz z komentarzem) dotyczących apolityczności i ograniczenia prawa do aktywności politycznej różnym grupom podmiotów prawa, http://biurose.sejm.gov.pl/biuletyn/be36-3.htm (27.02.2017 r.)

Okiem prawnika. Sekretarz gminy lub powiatu musi być apartyjny, a nie apolityczny, http://wartowiedziec.org/index.php/start/felietony/12743-sekretarz-apartyjny-a-nie- apolityczny (dostęp: 30.01.2017).

Ustanie, http://sjp.pwn.pl/slowniki/ustanie.html (dostęp: 30.01. 2017).

Summary

Police political neutrality can be interpreted in many areas of science as it is an inter- disciplinary issue in the literature. On the basis of the science of safety, the issue should be positioned primarily in the legal and functional field. In the legal sense police political neu- trality is a principle – a legal rule which obliges particular professional groups of police of- ficers not to demonstrate the natural need to participate in political life, especially in a country with a democratic political system which enables the principle of freedom of ex- pression. Police political neutrality is expressed mainly in non-partisanship – a lack of af- filiation with a political party, which in this case is the statutory ban on the involvement of police officers in political parties. The international nature of the rule and its practical application emphasize the legitimacy of the restriction of freedom of expression and asso- ciation in the name of fair and neutral performance of police officers’ duties, which is mostly reflected in the opinion forming title issue.