S T U D I A N A D B E Z P I E C Z E Ń S T W E M

NR 3	ss. 161–174	ROK 2018
ISSN 2543–7321		Przyjęto:	4.05.2017
© Instytut Bezpieczeństwa Narodowego, Akademia Pomorska w Słupsku		Zaakceptowano:	28.01.2018

Oryginalna praca badawcza

Karolina Forytarz

Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń karolina_forytarz@wp.pl

OBOWIĄZKI I OGRANICZENIA FUNKCJONARIUSZY

POLICJI W ŻYCIU PRYWATNYM

OBLIGATIONS AND RESTRICTIONS IN THE POLICE

OFFICERS’ PRIVATE LIVES

Zarys treści: Policjantów, jak i funkcjonariuszy innych służb mundurowych oraz żołnierzy zawodowych, dotyczą szczególne uprawnienia, ale również szczególne obowiązki oraz ograniczenia. Niektóre z tych ostatnich wkraczają także w życie prywatne policjantów. W artykule poddano analizie postać i zakres tych obowiązków oraz ograniczeń, odnosząc się zarówno do ustawy pragmatycznej, jak i aktów wykonawczych oraz orzecznictwa są- dowego. Wyjaśniona została także istota stosunku służbowego w formacjach zmilitaryzo- wanych, dyspozycyjności oraz podległości służbowej i ich wpływu na kształt i zakres obowiązków oraz ograniczeń, którym podlegają policjanci nie tylko w związku ze spra- wowaniem służby, ale i w życiu prywatnym.

Słowa kluczowe: policja, obowiązki, ograniczenia, życie prywatne, etyka zawodowa, dyscyplina służbowa, stosunek służbowy

Key words: police, obligations, restrictions, private lives, professional ethics, service di- scipline, employment

Wstęp

Obowiązki oraz ograniczenia, które dotyczą policjantów w życiu prywatnym, w czasie wolnym od służby, mają ścisły związek ze specyfiką tego zawodu. Stosunek służbowy funkcjonariusza Policji wiąże się ze szczególnego charakteru podległością. Osoba wstępująca do służby w Policji przyjmuje na siebie wiele obowiązków zwią- zanych z wyjątkowym charakterem tej formacji, jak również otrzymuje związane ze służbą szczególne uprawnienia1. Obowiązki i uprawnienia przysługujące policjan-

———————

1 Wyrok NSA z dnia 10 lutego 2012 r., I OSK 1056/11, Legalis nr 448397.

Obowiązki i ograniczenia funkcjonariuszy Policji w życiu prywatnym

163

łania6. Mianowanie oznacza wstąpienie na służbę, a więc wytworzenie pomiędzy oso- bą wstępującą a podmiotem mianującym specyficznego stosunku prawnego – stosun- ku służbowego, którego cechą charakterystyczną jest dyspozycyjność, czyli szczegól- ne podporządkowanie się podmiotowi, który dokonał nominacji. Przejawia się ona w obowiązku wykonywania przez osobę pozostającą w stosunku służbowym poleceń przełożonych, jej stosunek służbowy może być ze względu na potrzeby oraz czynności związane z wykonywaniem zadań zmieniany poprzez jednostronne akty władcze7. Co ważne, podanie wszczynające postępowanie w sprawie przyjęcia do służby w Policji jest w istocie zgłoszeniem się do służby, o którym mowa w art. 28 ust. 1 PolU, a które ma charakter dobrowolny. Stosunek służbowy policjanta powstaje więc w wyniku do- browolnego zgłoszenia się do służby, nie można być do Policji wcielonym siłą8. Wy- rażając dobrowolne zgłoszenie się do służby, osoba sama decyduje o poddaniu się tej szczególnej dyscyplinie oraz władztwu służbowemu, wykraczającemu poza zwyczajne podporządkowanie pracownika pracodawcy w ramach stosunku pracy9.

Administracyjne stosunki służbowe, które dominują w polskich służbach mundu- rowych, wyróżniają się w swojej konstrukcji prawnej trzema elementami: obowiąz- kiem poświęcenia, podporządkowania (w tym wspomnianą wyjątkową dyspozycyj- nością) oraz przyznaniem szczególnych uprawnień. Trybunał Konstytucyjny wypo- wiedział się na temat specyfiki służby w formacjach mundurowych w wyroku z dnia 23 września 1997 r. (sygn. akt K 25/96). Podkreślono w nim, że służba ta charaktery- zuje się obowiązkiem wykonywania zadań w nielimitowanym czasie pracy i trudnych warunkach, wymagających narażania życia i zdrowia. Osoby podejmujące się służby jako funkcjonariusze tych formacji lub żołnierze zawodowi składają ślubowanie, w którym zobowiązują się do poświęcania zdrowia, a nawet życia w imię ochrony wartości nadrzędnych. Bardzo ważnym aspektem składania przyrzeczenia, o którym mowa, jest to, że nie można uchylić się od skutków złożonej przysięgi10. Ślubowanie ma nie tylko wymiar symboliczny – jego złożenie oznacza, że funkcjonariusz danej służby mundurowej lub żołnierz zawodowy podejmuje się wykonania zadań, które mogą zagrażać jego życiu lub zdrowiu. Zgodnie z art. 58 PolU policjant jest zobligo- wany do dochowania roty ślubowania, w związku z czym nie może on odmówić wy- konania zadań wynikających z treści roty11. Ostatnie zdanie składanej przez policjanta przysięgi głosi zaś, że zobowiązany jest on strzec tajemnic związanych ze służbą, ho- noru, godności i dobrego imienia służby oraz przestrzegać zasad etyki zawodowej (art. 27 ust. 1 PolU). Będzie miało to istotne znaczenie dla rozpatrywanego zagadnienia. Jak zauważa Szustakiewicz, ślubowanie wskazuje, jakimi wartościami ma się kiero- wać osoba, która pełni służbę, stanowi ono moralną oraz etyczną treść stosunku służ- bowego, bez którego nie można żądać od funkcjonariusza lub żołnierza zawodowego

———————

6W. Maciejko, A. Korcz-Maciejko, Postępowanie w sprawach osobowych w Policji, Wrocław 2010, s. 63–64.

7P. Szustakiewicz, Stosunki służbowe…, s. 25–26.

8B. Opaliński, P. Szustakiewicz, Policja. Studium administracyjnoprawne, Warszawa 2013, s. 133.

9 W. Maciejko, A. Korcz-Maciejko, Postępowanie…, s. 64.

10P. Wojtunik, Pojęcie, źródła i przedmiot prawa stosunków służbowych, „Przegląd Bezpieczeń- stwa Wewnętrznego” 2013, nr 8, s. 205.

11P. Szustakiewicz, Stosunki służbowe…, s. 24.

Obowiązki i ograniczenia funkcjonariuszy Policji w życiu prywatnym

165

Zajęciem zarobkowym będzie też świadczenie pracy za wynagrodzeniem bez podpisania umowy, która precyzowałaby warunki wykonywanej działalności17. Za- jęciem zarobkowym w rozumieniu omawianego przepisu jest więc każda forma działalności, która wiąże się z uzyskiwaniem dochodu. Przy czym nie ma znaczenia, czy posiada ona stały, czy niestały charakter, czy w związku z tą działalnością wyna- grodzenie przysługuje na mocy ustawy lub na podstawie umowy, a także czy umowa taka została zawarta na piśmie, ustnie bądź też per facta concludentia (w sposób doro- zumiany). O tym, czy dane zajęcie ma charakter zarobkowy, przesądza fakt wykony- wania przez policjanta danej działalności i należny z tego tytułu dochód, choćby nawet nie został on jeszcze wypłacony czy pobrany. Obok stosunku służbowego, stosunku pracy, działalności gospodarczej, umowy cywilnoprawnej czy wynikającego z przepi- sów innego stosunku prawnego do zajęć zarobkowych należy więc nawet np. udział w polowaniach, ale wówczas, gdy uczestnictwo w nich czy upolowanie zwierzęcia wiąże się z wynagrodzeniem.

Nie jest natomiast zajęciem zarobkowym zakładanie rachunków oszczędnościowo- -rozliczeniowych, lokat oszczędnościowych oraz innych instrumentów prawa ban- kowego przewidujących zyski finansowe. Jeżeli policjant w sposób zorganizowany i profesjonalny nie prowadzi działalności, która polega na obrocie akcjami, udziała- mi spółek prawa handlowego, jednostkami funduszy inwestycyjnych, obligacjami czy innymi instrumentami prawa gospodarczego, to działań polegających na zakupie lub objęciu akcji, udziałów, obligacji oraz innych instrumentów finansowych nie uznaje się za zajęcie zarobkowe18. Ponadto nie jest nim wolontariat i praca społecz- na w organach władzy publicznej, w tym również w samorządzie zawodowym lub gospodarczym, choćby nawet była z tytułu pełnienia tej funkcji wypłacana dieta19. Warto się zastanowić nad ideą, która przyświecała ustawodawcy, kiedy wprowadzał ograniczenie związane z podejmowaniem przez policjantów dodatkowego zatrudnie- nia. Przyjęcie takiego rozwiązania, które zapewniłoby możliwość swobodnego podej- mowania dodatkowych zajęć poza służbą, mogłoby zagrażać celom, dla których tę służbę powołano, bowiem możliwość wykonywania dodatkowej pracy mogłaby wpłynąć na obniżenie jakości służby. Celem ustawodawcy było dążenie do pełnej dyspozycyjności funkcjonariuszy, do możliwości spożytkowania ich sił zarówno fi- zycznych, jak i intelektualnych na realizację zadań związanych ze służbą i zminimali- zowanie ryzyka rozproszenia ich na dodatkowe obowiązki20.

W praktyce przełożony policjanta w sprawach osobowych każdorazowo dokonu- je indywidualnej oceny wniosku z punktu widzenia zakresu obowiązków służbo- wych funkcjonariusza i zakresu obowiązków, jakie nakładałoby na niego wykony- wanie danego zajęcia zarobkowego poza służbą21. Udzielenie policjantowi zgody na

———————

17Wyrok WSA w Szczecinie z dnia 7 maja 2008 r., sygn. akt II SA/Sz 99/08, a także wyrok WSA w Gliwicach z dnia 28 października 2013 r., sygn. akt IV SA/Gl 1104/12.

18Odpowiedź na interpelację nr 695 w sprawie podejmowania dodatkowego zatrudnienia przez poli- cjantów z dnia 10.03.10 r., www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key=6AE8C681, (dostęp: 20.10.2016).

19W. Maciejko, A. Korcz-Maciejko, Postępowanie…, s. 254.

20P. Szustakiewicz, Stosunki służbowe…, s. 180.

21Odpowiedź na interpelację nr 695 w sprawie podejmowania dodatkowego zatrudnienia przez policjantów z dnia 10.03.10 r., www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/InterpelacjaTresc.xsp?key= 6AE8C681 (dostęp: 20.10.2016).

Obowiązki i ograniczenia funkcjonariuszy Policji w życiu prywatnym

167

wym osób pełniących funkcje organów Policji25. Przełożeni właściwi w sprawach osobowych lub osoby przez nich upoważnione, w celu przeprowadzenia analizy zgod- ności ze stanem faktycznym złożonych oświadczeń o stanie majątkowym, mają prawo wglądu do ich treści i przetwarzania danych w nich zawartych (art. 62 ust. 4 PolU).

Przełożony właściwy w sprawach osobowych lub osoba pisemnie przez niego upoważniona poddają analizie oświadczenie policjanta o stanie majątkowym w celu sprawdzenia jego zgodności ze stanem faktycznym (§ 4 Rozporządzenia MSWiA z 11 grudnia 2013 r.)26. Obowiązek złożenia oświadczenia o stanie majątkowym ma charakter antykorupcyjny – jeżeli wielkość majątku funkcjonariusza nie znajduje od- zwierciedlenia w wykazanych przez niego osiągniętych dochodach, wówczas moż- liwe jest wszczęcie postępowania mającego na celu oczyszczenie służby z osób, któ- rych uczciwość jest wysoce wątpliwa27. Analiza oświadczenia o stanie majątkowym polega na porównaniu jego treści z treścią poprzednio złożonego oświadczenia (nie dotyczy to oświadczenia złożonego przy nawiązywaniu stosunku służbowego) oraz porównaniu treści oświadczenia z innymi informacjami, które znajdują się w aktach osobowych policjanta. Wyniki tej analizy zawarte są w notatkach sporządzonych przez osoby ją wykonujące, oznaczone klauzulą „zastrzeżone” i dołączone do oświadczeń.

Przy nawiązywaniu stosunku służbowego policjant składa oświadczenie o stanie majątkowym w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia służby (§ 2 i 3 Rozporządzenia MSWiA z 11 grudnia 2013 r.) Przy nawiązywaniu stosunku pracy poza służbą poli- cjant składa takie oświadczenie w terminie 14 dni od dnia rozpoczęcia pracy. Przy rozwiązywaniu stosunku służbowego funkcjonariusz składa je w przypadku zwolnie- nia ze służby na podstawie art. 41 ust. 1 i 2 PolU, na pisemne żądanie przełożonego właściwego w sprawach osobowych, przed wydaniem rozkazu o zwolnieniu ze służby, a także w przypadku zwolnienia ze służby na podstawie art. 41 ust. 3 PolU, równocze- śnie z pisemnym zgłoszeniem wystąpienia ze służby. Przy rozwiązywaniu stosunku pracy poza służbą policjant składa oświadczenie w terminie 14 dni od dnia ustania sto- sunku pracy. Na pisemne żądanie przełożonego właściwego w sprawach osobowych składa je w terminie 14 dni od dnia otrzymania żądania. Informacje zawarte w oświadczeniach o stanie majątkowym osób pełniących funkcje organów Policji są publikowane, bez ich zgody, na właściwych stronach Biuletynu Informacji Publicznej. Zgodnie z § 6 Rozporządzenia MSWiA z 11 grudnia 2013 r. przełożeni właściwi w sprawach osobowych osób pełniących funkcje organów Policji publikują informacje zawarte w oświadczeniach o ich stanie majątkowym w BIP w terminie 7 dni od dnia złożenia oświadczenia. Informacje te, publikuje się w sposób uniemożliwiający odczy- tanie danych wymienionych w art. 62 ust. 7 PolU, czyli dotyczących daty i miejsca urodzenia, numeru PESEL, miejsca zamieszkania oraz położenia nieruchomości. Do- precyzowania wymaga pojęcie osób pełniących funkcje organów Policji. Organami Policji są Komendant Główny Policji, komendanci wojewódzcy Policji, komendanci powiatowi, miejscy i rejonowi Policji, komendanci komisariatów Policji28.

———————

25Dz.U. z 2013 r., poz. 1503 z późn. zm.

26B. Opaliński, M. Rogalski, P. Szustakiewicz, Ustawa…

27P. Szustakiewicz, Stosunki służbowe…, s. 162.

28Zarządzenie nr 17 Komendanta Głównego Policji z dnia 17 maja 2014 r. w sprawie metod i form wykonywania w Policji zadań w zakresie legislacji, pomocy prawnej i informacji prawnej (Dz.Urz. KGP z 2014 r., poz. 38).

Obowiązki i ograniczenia funkcjonariuszy Policji w życiu prywatnym

169

stowarzyszenia, bez względu na to, czy ma ono zasięg lokalny, czy ogólnokrajowy, oraz niezależnie od tego, jaki charakter ma to stowarzyszenie. Obowiązek ten dotyczy zarówno stowarzyszeń hobbystycznych, jak również naukowych czy sportowych. Ko- nieczność poinformowania przełożonego, a w niektórych przypadkach wręcz uzyska- nia jego zgody na uczestnictwo w różnego typu stowarzyszeniach, jest podyktowana chęcią zapobieżenia konfliktowi interesów, który mógłby się zrodzić w sytuacji, gdy policjant miałby wykonywać czynności służbowe dotyczące stowarzyszenia, do któ- rego należy33. Nietrudno sobie wyobrazić, że obiektywizm takiego funkcjonariusza byłby zagrożony, tymczasem wiedza przełożonego na temat uczestnictwa policjanta w danym stowarzyszeniu stwarza możliwość wyłączenia go z prowadzenia sprawy, która tego stowarzyszenia dotyczy. Warto w tym miejscu wspomnieć jeszcze o ograni- czeniu dotyczącym tworzenia związków zawodowych, sformułowanym w art. 67 PolU, zgodnie z którym policjanci mogą działać tyko w jednym związku zawodowym funk- cjonującym wyłącznie w Policji, przy czym są oni pozbawieni prawa do strajku. Po- nadto specyfika służby wpływa na kształt i zakres ochrony prawnej przysługującej po- licjantom jako członkom związków zawodowych. Funkcjonariusze formacji zmilitaryzowanych nie mogą się powoływać na ochronę przysługującą działaczom na mocy ustawy o związkach zawodowych wówczas, gdy przepisy ustaw pragmatycz- nych przewidują obligatoryjne zwolnienie funkcjonariuszy. Będący działaczem związkowym funkcjonariusz nie posiada absolutnej ochrony w zakresie zwolnienia ze służy czy zmian warunków jej pełnienia34.

Obowiązek powiadomienia o wyjeździe

Kolejne ograniczenia w sferze prywatności nakłada na policjanta art. 64 PolU, który mówi, że funkcjonariusz musi powiadomić przełożonego o planowanym wy- jeździe poza obszar Unii Europejskiej na dłużej niż 3 dni (art. 64 PolU). Oznacza to, że jeżeli policjant jest na przysługującym mu urlopie (zgodnie z art. 82 ust. 1 PolU – 26 dni roboczych), nie jest jedynym dysponentem swojego wolnego czasu, a przynajmniej w świetle tego przepisu nie jest jedyną osobą uprawnioną do po- siadania wiedzy na temat swoich wakacyjnych planów. Ponadto obowiązek zawia- domienia o wyjeździe dłuższym niż 3 dni jest niezależny do tego, czy jest to wyjazd prywatny, czy też służbowy35. W opinii P. Szustakiewicza obowiązek ten ma na celu ochronę obiektywizmu podczas pełnienia służby. Warto wspomnieć, że obowiązek informowania o zamiarze wyjazdu za granicę w poszczególnych formacjach zmilita- ryzowanych jest formułowany w różny sposób – o ile funkcjonariusz Policji musi in- formować o wyjeździe jedynie wówczas, gdy cel jego podróży znajduje się poza Unią Europejską, o tyle strażnik graniczny czy funkcjonariusz BOR muszą o takiej podróży informować zawsze. Funkcjonariusze Policji i Straży Granicznej informują o wyjeździe, jeżeli trwa on powyżej 3 dni, funkcjonariusze BOR – zawsze. W jesz-

———————

33P. Szustakiewicz, Stosunki służbowe…, s. 177.

34Tamże, s. 179–180.

35B. Opaliński, M. Rogalski, P. Szustakiewicz, Ustawa...

Obowiązki i ograniczenia funkcjonariuszy Policji w życiu prywatnym

171

z ową etyką jest popełniony jedynie w związku z wykonywaniem zawodu41. Nie pod- lega zaś ocenie na gruncie wyżej wymienionych aktów prawnych zachowanie być może sprzeczne z ogólnie przyjętymi normami moralnymi, ale podjęte poza spek- trum czynności służbowych, oczywiście o ile nie mamy tutaj do czynienia z działa- niem sprzecznym z prawem.

Specyfika zawodu policjanta, a właściwie służby, jaką dana osoba pełni w tej for- macji, decyduje jednak o tym, że podobny tok rozumowania i zapatrywanie na to, ja- kie zasady etyczne obowiązują policjanta w czasie służby, a jakie po powrocie do do- mu, jest błędne, a rozgraniczenie tych sfer jest trudne, o ile w ogóle możliwe. Związek funkcjonalny naruszenia zasad etyki zawodowej policjanta z wykonywaniem niniej- szego zawodu nie wynika tylko z dopuszczenia się niezgodnego z nimi czynu w trak- cie podejmowania czynności służbowych, w czasie tej służby oraz w miejscu jej peł- nienia. Przewinienie dyscyplinarne, które polega na naruszeniu obowiązujących policjanta zasad etycznych, może zostać popełnione także w czasie wolnym od służ- by. Wystarczającym warunkiem jego popełnienia jest możliwość przewidzenia przez policjanta, który wszakże policjantem nie przestaje być po opuszczeniu miejsca pracy, ale zachowuje ten status 24 godziny na dobę, że jego postępowanie nie jest postrzega- ne przez inne osoby tak jak postępowanie zwykłego obywatela42. Jest on, niezależnie od czasu i okoliczności, reprezentantem swojej grupy zawodowej. Podkreśla to wy- raźnie § 2 zarządzenia nr 805 Komendanta Głównego Policji, zgodnie z którym w sy- tuacjach nieuregulowanych przepisami prawa lub nieujętych w przepisach etyki za- wodowej określonych w tym zarządzeniu policjant winien kierować się zasadami współżycia społecznego i postępować tak, aby jego działania mogły być przykładem praworządności i prowadziły do pogłębienia społecznego zaufania do Policji43.

Odpowiedzialność dyscyplinarna grozi policjantom w razie nieprzestrzegania przez nich nie tylko prawa, ale również podstawowych zasad, w tym etycznych, na których opiera się działalność funkcjonariuszy w trakcie służby. Przykładem może być wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawie skargi D.H. na decyzję Małopolskiego Komendanta Policji w Krakowie z marca 2010 r. w przedmiocie kary dyscyplinarnej44. NSA skargę kasacyjną oddalił i utrzymał w mocy orzeczenie dys- cyplinarne Komendanta Powiatowego Policji w W. o uznaniu winnym popełnienia przewinienia dyscyplinarnego D.H. i wymierzeniu mu kary dyscyplinarnej. Skarżący twierdził, że jego działania w postaci publikowania artykułów z informacjami doty- czącymi np. czyjegoś samobójstwa czy wysokości nałożonych mandatów ani nie na- rażają w sposób bezpośredni czyichś dóbr, ani wizerunku formacji. Utrzymywał też, że przepisy resortowe regulujące przebieg służby ograniczają swobody obywatelskie i nie musi się do nich stosować. Organ II instancji uznał jednak te argumenty za chy- bione. W jego ocenie zasady etyki zawodowej policjanta, określone w załączniku do zarządzenia KGP z 31 grudnia 2003 r., są jednymi z podstawowych przepisów, z jaki- mi zapoznawany jest każdy policjant przyjmowany do służby, i był z nimi zapoznany

———————

41D. Baj, D. Bober, Odpowiedzialność dyscyplinarna policjanta, Legionowo 2013, s. 6.

42Tamże.

43Zarządzenie nr 805 Komendanta Głównego Policji z dnia 31 grudnia 2003 r. w sprawie „Zasad etyki zawodowej policjanta” (Dz.Urz. KGP z 2004 r. nr 1, poz. 3).

44Wyrok NSA z dnia 10 lutego 2012 r., I OSK 1056/11, Legalis nr 448397.

Obowiązki i ograniczenia funkcjonariuszy Policji w życiu prywatnym

173

Bibliografia

Baj D., Bober D., Odpowiedzialność dyscyplinarna policjanta, Legionowo 2013.

Jaśkiewicz W., Stosunki służbowe w administracji, Warszawa – Poznań 1969.

Maciejko W., Korcz-Maciejko A., Postępowanie w sprawach osobowych w Policji, Wrocław 2010.

Opaliński B., Rogalski M., Szustakiewicz P, Ustawa o Policji. Komentarz, Warszawa 2015.

Opaliński B., Szustakiewicz P., Policja. Studium administracyjnoprawne, Warszawa 2013. Szustakiewicz P., Stosunki służbowe funkcjonariuszy służb mundurowych i żołnierzy

zawodowych jako sprawa administracyjna, Warszawa 2012.

Wojtunik P., Pojęcie, źródła i przedmiot prawa stosunków służbowych, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2013, nr 8.

Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz.U. z 1990 r. nr 30, poz. 179 z późn. zm.). Ustawa z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym (Dz.U.

z 2006 r. nr 104, poz. 708 z późn. zm.).

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych z dnia 14 maja 2013 r. w sprawie szczegółowych praw i obowiązków oraz przebiegu służby policjantów (Dz.U. z 2013 r., poz. 644 z późn. zm.).

Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 11 grudnia 2013 r. w sprawie postępowania w sprawach oświadczeń o stanie majątkowym policjantów oraz trybu publikowania oświadczeń o stanie majątkowym osób pełniących funkcje organów Policji (Dz.U. z 2013 r., poz. 1503 z późn. zm.).

Zarządzenie nr 17 Komendanta Głównego Policji z dnia 17 maja 2014 r. w sprawie metod i form wykonywania w Policji zadań w zakresie legislacji, pomocy prawnej i informacji prawnej (Dz.Urz. KGP z 2014 r., poz. 38).

Zarządzenie nr 805 Komendanta Głównego Policji z dnia 31 grudnia 2003 r. w sprawie „Zasad etyki zawodowej policjanta” (Dz.Urz. KGP z 2004 r. nr 1, poz. 3).

Wyrok NSA z dnia 10 lutego 2012 r., I OSK 1056/11.

Wyrok WSA w Szczecinie z dnia 7 maja 2008 r., II SA/Sz 99/08.

Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 28 października 2013 r., IV SA/Gl 1104/12. Wyrok NSA z dnia 31 stycznia 2014 r., I OSK 2687/12.

Wyrok NSA z dnia 10 lutego 2012 r., I OSK 1056/11.

Odpowiedź na interpelację nr 695 w sprawie podejmowania dodatkowego zatrudnienia przez policjantów z dnia 10.03.10 r., www.sejm.gov.pl/Sejm8.nsf/InterpelacjaTresc. xsp?key=6AE8C681 (dostęp: 20.10.2016).

Co należy uznać za zajęcie zarobkowe poza służbą?, www.policja.waw.pl/pl/dla- policjantow/warto-wiedziec/sprawy-kadrowe/19874,Co-nalezy-uznac-za-zajecie- zarobkowe- poza-sluzba.html (dostęp: 20.10.2016).