147_PDFsam_Studia nad Bezpieczenstwem nr 1

S T U D I A N A D B E Z P I E C Z E Ń S T W E M

NR 1	ss. 147–164	ROK 2016

ISSN 2543–7321

Ewelina Kinga Adamczyk

Uniwersytet Mikołaja Kopernika Toruń ewelina.adamczykk@gmail.com

DOSTĘP DO BRONI PALNEJ

W CELU OCHRONY OSOBISTEJ W POLSCE

ACCESS TO WEAPONS

FOR PERSONAL PROTECTION IN POLAND

Zarys treści: Niniejszy artykuł poświęcony jest dostępowi do broni w celu ochrony oso- bistej w Polsce. Jest to zagadnienie, które budzi wiele kontrowersji i które w obecnych czasach z całą pewnością warto poruszyć. W poniższej pracy omówiono następujące kwestie: definicji broni palnej oraz jej istotnych części, warunków uzyskania pozwolenia na broń, obrony koniecznej oraz posiadania broni w celu ochrony bezpieczeństwa pań- stwa. Podjęta została także problematyka umiejętności strzeleckich osób zainteresowa- nych bronią, badań psychologicznych i posiadania broni w Wielkiej Brytanii, Szwajcarii, Czechach i Niemczech.

Słowa kluczowe: broń, broń palna, definicja broni, rodzaje broni, pozwolenie na broń, obrona konieczna, umiejętności strzeleckie, strzelnica, badania psychologiczne

Key words: weapon, firearm, the definition of weapons, types of weapons, firearms li- cense, right of self-defense, marksmanship, shooting, psychological testing

Wstęp

Czy Polacy chcą mieć łatwiejszy dostęp do broni? Czy czują potrzebę obrony sie- bie, swoich bliskich i mienia przed napastnikiem? Czy uważają, że funkcjonariusze policji i innych służb nie są w stanie zapewnić im bezpieczeństwa? Biorąc pod uwa- gę wiadomości, jakie płyną do nas z niektórych mediów, odpowiedź na powyższe pytania jest twierdząca. Jednakże każdy ma własny rozum i powinien samodzielnie analizować wszystkie informacje. Z ostatnich badań, jakie przeprowadził Instytut Badań Rynkowych i Społecznych (IBRiS), wynika, że Polacy nie chcą liberali- zacji przepisów w tym zakresie. Opowiedziało się za tym prawie 80% ankietowa-

148	Ewelina Kinga Adamczyk

nych1. Skąd więc głosy za zwiększeniem liczby broni wśród obywateli? Polacy łącz- nie wydają na nią około 90 mln złotych rocznie, z czego 50 mln przeznaczają na broń, a 40 mln na amunicję, lunety i inny osprzęt2. To – w zestawieniu z takim pań- stwem jak Stany Zjednoczone – bardzo mały rynek. Należy jednak mieć na uwadze, że wraz z liberalizacją przepisów broni wśród obywateli będzie więcej, a zaintere- sowani będą wydawać większe sumy zarówno na osprzęt, jak i na samą broń. O wiele więcej, w porównaniu z obecną sytuacją, zarobią producenci, sklepy z bronią, strzelni- ce, kluby strzeleckie i różnego rodzaju organizacje paramilitarne. Istotne jest, że to właśnie przedstawiciele i członkowie powyższych struktur najgłośniej domagają się zmian w prawie.

Definicja i rodzaje broni palnej oraz problematyka jej istotnych części

Punktem wyjścia do jakichkolwiek rozważań dotyczących broni jest ustawa

z21 maja 1999 r. o broni i amunicji. Z artykułu 7 wynika, że „bronią palną jest każda przenośna broń lufowa, która miota, jest przeznaczona do miotania lub może być przystosowana do miotania jednego lub więcej pocisków lub substancji w wyniku działania materiału miotającego”3.

Już w artykule 4 ustawodawca wymienia rodzaje broni:

–broń palna (w tym bojowa, sportowa, myśliwska, alarmowa, sygnałowa i ga- zowa),

–broń pneumatyczna – do napędu pocisku wykorzystywana jest energia silnie sprężonego gazu4,

–miotacze gazu obezwładniającego.

Oprócz wyżej wymienionych rodzajów jest tam także mowa o innych narzędziach, począwszy od ukrytych ostrzy po kastety, pałki czy kusze. Katalog jest otwarty. Bronią można więc nazwać urządzenie, które może stanowić zagrożenie zdrowia lub życia człowieka.

Gdy mowa o broni i amunicji, należy zwrócić uwagę na kwestię ich istotnych części. Artykuł 5 ustawy wskazuje na pozór na czytelne informacje:

−gotowe lub obrobione istotne części broni i amunicji również uważane są za broń lub amunicję,

−za istotne części broni palnej i pneumatycznej uważa się szkielet, baskilę, lufę z komorą nabojową, zamek, komorę zamkową oraz bęben nabojowy,

−w punkcie trzecim ustawodawca wymienia istotne części amunicji5.

Warto skupić się nad punktem drugim. Wymienione są w nim istotne części broni palnej i pneumatycznej, co nie budziłoby większych zastrzeżeń, gdyby nie fakt, że

———————

1M. Kozubal, Polacy nie chcą liberalizacji przepisów o dostępie do broni , „Rzeczpospolita”

5 grudnia 2016 r.

2Tamże.

3Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (tekst jedn.: Dz.U. 2015, poz. 1505), art. 7.

4W. Lampel, R. Mahrhold, Leksykon broni od A do Ż, tłum. K. Kruk, Warszawa 2000, s. 47–48.

5Problematyka ta w niniejszej pracy została pominięta ze względu na zainteresowanie bronią pal- ną, a nie amunicją.

Dostęp do broni palnej w celu ochrony osobistej w Polsce	149

istnieje wiele broni, które nie mają wszystkich tych elementów. Zdarza się, że broń ma jedynie dwie istotne części (w przypadku myśliwskiej broni łamanej są to lufa z komorą nabojową i baskila).

Warunki uzyskania pozwolenia na broń

Legalny dostęp do broni w Polsce jest dość trudny. Przepisy w naszym kraju są du- żo bardziej restrykcyjne niż w większości państw należących do Unii Europejskiej.

Jakie wymagania należy spełnić, aby otrzymać pozwolenie na broń? Na pierwszy warunek składają się ukończenie 21 lat oraz brak zaburzeń psychicznych. Kolejnym jest brak istotnych zaburzeń funkcjonowania psychologicznego oraz uzależnienia od substancji psychoaktywnych i alkoholu.

Niezbędne jest podanie powodu posiadania broni. Do najczęściej podawanych zalicza się obronę osobistą, mienia oraz innych osób6. Ustawa podaje także inne oko- liczności, które stoją za wydaniem pozwolenia: cele sportowe, łowieckie, kolekcjo- nerskie, pamiątkowe czy szkoleniowe, które ze względu na określoną tematykę pra- cy nie będą dalej poruszane.

Pozwolenia na broń nie otrzyma osoba, która stanowi zagrożenie dla porządku i bezpieczeństwa publicznego lub samego siebie. W szczególności chodzi tu o osoby skazane prawomocnym orzeczeniem sądu za nieumyślne lub umyślne przestępstwo oraz za umyślne przestępstwo skarbowe.

Zainteresowany ubiegający się o pozwolenie musi zdać egzamin ze znajomości przepisów dotyczących używania i posiadania określonej broni. Odbywa się to przed komisją powołaną przez właściwy organ policji. Wyżej wspomniany egzamin ma tak- że na celu wykazanie, że dana osoba potrafi posługiwać się bronią.

Pozwolenie na broń nie zawsze jest konieczne. Artykuł 11 ustawy o broni i amu- nicji określa wiele takich przypadków7:

–Korzystanie z broni na strzelnicy w celach sportowych czy szkoleniowych.

–Korzystanie z broni palnej sygnałowej lub alarmowej, gdy w ten sposób wzy- wa się pomocy lub używa jej do celów ratowniczych i poszukiwawczych.

–Korzystanie z broni palnej sygnałowej bądź alarmowej przez uprawnione oso- by dające sygnał startowy zawodnikom, np. w biegach lekkoatletycznych pada- ją komendy „na miejsca”, „gotów”, po czym pada strzał.

–Na podstawie odrębnych przepisów funkcjonuje gromadzenie broni w zbiorach muzealnych.

–Posiadanie broni palnej rozdzielnego ładowania, która została wytworzona przed rokiem 1885, lub repliki tej broni. Początkowo przepis ten brzmiał nieco ina- czej. W 2003 r. znowelizowano ustawę i tym samym do owego przepisu doda- no „replikę tej broni”, co pozwala posiadać sprawną replikę broni wytworzonej

przed 1885 r. bez żadnego pozwolenia8. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt,

———————

6J. Kasprzak, W. Brywczyński, Nielegalne posiadanie broni i amunicji. Studium prawno-krymina- listyczne, Białystok 2013, s. 50.

7Ustawa z dnia 21 maja 1999 r..., art. 11.

8J. Kasprzak, W. Brywczyński, Nielegalne posiadanie..., s. 47.

150	Ewelina Kinga Adamczyk

że z medycznego punktu widzenia powyższa broń jest o wiele bardziej niebez- pieczna niż współczesna. Współczesna ma bowiem scaloną amunicję – pociski znajdują się w płaszczu mosiężnym lub miedzianym, a w środku zazwyczaj jest ołów. Taki pocisk, trafiając w człowieka, najczęściej przebija go na wylot, ewen- tualnie zostaje w środku, ale nie rozrywa się i nie rozpłaszcza. Natomiast pocisk ołowiany, nieutwardzona kulka, gdy trafi na kość, odkształca się i wy- glądem przypomina talerzyk. Wyrządza to o wiele większe spustoszenie w or- ganizmie, a broń taka jest dostępna bez pozwolenia. Można ją kupić i jedynie zgłosić na Policji, że jest się jej właścicielem.

–Posiadanie broni palnej, która jest pozbawiona cech użytkowych. Ta kwestia może rodzić poważne wątpliwości. Taki przedmiot należy zarejestrować i uzy- skać kartę rejestracyjną owej broni, co wiąże się z egzaminem, opłatą i zaświad- czeniem lekarskim9. Patrząc na to z logicznego punktu widzenia, jeżeli broń jest pozbawiona cech użytkowych, to przestaje być bronią palną i można ją tak nazywać jedynie w języku potocznym. Występują jednak sprawy karne o nie- legalne posiadanie broni pozbawionej cech użytkowych tak, jakby była to w peł- ni użyteczna broń. Organ doszukuje się wówczas nielegalnego posiadania istot- nych części broni bądź możliwości postawienia innego zarzutu10.

–Pozwolenie na broń nie jest też wymagane w przypadku posiadania broni pal- nej alarmowej o kalibrze do 6 mm oraz broni pneumatycznej. W tej drugiej do napędu pocisku wykorzystywana jest energia silnie sprężonego gazu, cieszy się ona dość dużą popularnością i jest chętnie produkowana przez wytwórców tego rodzaju broni. Bardzo dobrze sprawdza się na strzelnicy, ponieważ jest bez- pieczniejsza i cichsza niż broń palna11. Broń palna alarmowa o kalibrze do 6 mm wywołała swojego czasu spore kontrowersje. Dotychczas z przepisu zawartego w artykule 11 pkt 11 ustawy korzystały tak zwane krótkie i długie 6 mm Platzpatronen, czyli straszaki na naboje hukowe bocznego zapłonu. Firma Uma- rex wprowadziła na polski rynek dwa modele pistoletów strzelających nabojem 9 mm P.A.K: Walther P99 i Walther P22. Wówczas Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji wysunęło propozycję, aby kaliber broni alarmowej mierzyć w komorze nabojowej, a nie w przewodzie lufy. Innym pomysłem by- ło stwierdzenie, że broń strzelająca nabojami 9 mm P.A.K jest bronią gazową, a nie alarmową, ponieważ można do niej załadować naboje gazowe. Ostatecz- nie w czerwcu 2015 r. Instytut Techniki Uzbrojenia Wojskowej Akademii Tech- nicznej wydał opinię, zgodnie z którą kalibrem każdej broni palnej jest najmniej- sza średnica części prowadzącej przewodu lufy. Drugą opinię, o podobnym znaczeniu, wydało Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji, przyzna- jąc się tym samym do wcześniejszych błędów. Reasumując, kaliber dwóch po- wyższych pistoletów alarmowych wynosi poniżej 6 mm, można ją więc nabyć bez pozwolenia12.

———————

9Tamże, s. 48.

10Tamże, s. 126–127.

11W. Lampel, R. Mahrhold, Leksykon broni..., s. 47–48.

12J. Lewandowski, Pistolety alarmowe 9 mm P.A.K. – problem kalibru wyjaśniony!, „Strzał, ma- gazyn o broni” 2015, nr 7–8 (122), s. 6–7.

Dostęp do broni palnej w celu ochrony osobistej w Polsce	151

Broń palna a obrona konieczna

Obrona konieczna budzi w naszym kraju liczne zapytania i kontrowersje. Wielu obywateli może uważać, że jeżeli będzie się broniło przed napastnikiem, wyrządza- jąc mu przy tym poważną krzywdę, odpowie za to przed sądem. Aby móc legalnie odeprzeć atak, należy spełnić kilka warunków. Artykuł 25 Kodeksu karnego głosi, że obrona konieczna to odparcie bezpośredniego, bezprawnego zamachu na jakie- kolwiek dobro chronione prawem13.

Jakie narzędzia są dopuszczalne w przypadku obrony koniecznej? Czy rzeczy- wiście jest tak, że jeżeli sprawca używa jedynie siły fizycznej, zaatakowany również ma prawo tylko do tego? I co ważne, jeżeli sprawca posiada niebezpieczne, ostre na- rzędzie, np. nóż, dozwolone jest użycie broni palnej? Aby rozwinąć tę kwestię, war- to przytoczyć kilka orzeczeń:

−Klasycznym przykładem takiego orzecznictwa jest Wyrok SN z dnia 4 lutego 1972 r. (IV KR 337/71), który do tej pory jest respektowany i brany pod uwa- gę. Zgodnie z nim napadnięta osoba nie stoi pod przymusem ucieczki czy też ukrywania się przed napastnikiem. Ma ona prawo do odparcia zamachu za po- mocą wszelkich dostępnych środków do momentu odstąpienia napastnika od kontynuowania zamachu.

−Wyrok SA w Białymstoku z dnia 22 listopada 2005 r. (II AKa 168/05) głosi, że ofiara ma prawo bronić się wszelkimi sposobami tak, aby zdołała odeprzeć atak. Sytuacja ta może mieć miejsce również w przypadku, gdy napastnik dys- ponuje jedynie siłą fizyczną. Wyrok słusznie zaznacza, że atakujący musi wziąć pod uwagę, iż jego ofiara ma prawo się bronić, w tym wyrządzić mu ciężki

uszczerbek na zdrowiu, a nawet pozbawić go życia.

Jak widać, do obowiązywania obrony koniecznej nie jest obligatoryjne zastoso- wanie takiego samego, a nawet (w niektórych przypadkach) podobnego narzędzia do tego, którym posłużył się napastnik. Z praktycznego punktu widzenia byłoby to cza- sami nieosiągalne. Ważne jest jednak to, w jaki sposób zaatakowany użyje danego przedmiotu w celu obrony, co zostanie zweryfikowane w późniejszym czasie. Istot- ne będzie między innymi, ile razy napastnik został ugodzony nożem lub czy został postrzelony w klatkę piersiową, gdy była możliwość oddania strzału w kończynę, co skutecznie zażegnałoby niebezpieczeństwo14.

Marian Filar jest zwolennikiem liberalizacji przepisów dotyczących dostępu do broni, co wynika z jego publikacji Prawo posiadania broni palnej jako obywatelskie prawo podmiotowe. Podnosi w niej kilka trafnych argumentów „za”, które jednak można zakwestionować. Filar jest zdania, że gdyby zaatakowana osoba posiadała broń, byłaby bardziej bezpieczna. Zaznacza tym samym możliwość, że okazanie broni jeszcze bardziej sprowokuje napastnika lub zostanie ona odebrana ofierze. Według autora prostym sposobem na uniknięcie takiej sytuacji byłyby gruntowne

———————

13Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. 1997, nr 88, poz. 553, z późn. zm.), art. 25.

14M. Warchoł, Użycie broni i niebezpiecznych narzędzi w celu samoobrony w świetle teorii i orzecz- nictwa, [w:] Broń. Problematyka prawna i kryminalistyczna, red. V. Kwiatkowska-Wójcikiewicz,

L. Stępka, Toruń 2013, s. 435.

152	Ewelina Kinga Adamczyk

szkolenia poprzedzające wydanie pozwolenia każdej osobie15. Nie ma jednak dowo- du, że przyniosłoby to oczekiwany skutek. Szkolenie, owszem, jest bardzo istotną kwe- stią. Osoba zainteresowana zdobyciem pozwolenia nauczyłaby się odpowiednio strze- lać, zabezpieczać i odbezpieczać broń w relatywnie krótkim czasie i posługiwać nią tak, aby nie zagrażała ona życiu innych osób. Należy jednak pamiętać, że napaść, kradzież, bójka czy próba gwałtu to zdarzenia, które odbywają się w bardzo szybkim tempie. W obliczu prawdziwego zagrożenia żadne szkolenie nie przyniesie spodzie- wanych efektów. Nic więc dziwnego, że po okazaniu broni może ona zostać odebra- na przez napastnika. Istnieje też prawdopodobieństwo, że gdy dojdzie do szarpaniny, ofiara postrzeli sama siebie, a wszakże nie o to chodzi w posiadaniu broni w celu po- prawy bezpieczeństwa.

Kolejnym argumentem podnoszonym przez autora są samobójstwa i nieszczęśli- we wypadki z udziałem broni. Z całą pewnością można się zgodzić, że samobójstwa w Polsce zdarzają się dość rzadko. Jednak ich liczba podana przez Filara, na pod- stawie danych Brunona Hołysta, jest bardzo zaniżona. Według nich w naszym kraju dochodzi do około 2500 samobójstw rocznie16, natomiast według statystyki policyj- nej w tamtym okresie liczba samobójstw zakończonych zgonem wynosiła przeszło 450017! W 2014 r. popełniono 6165 samobójstw, w tym 63 przez zastrzelenie się18. Zdarza się, że do samobójstwa przyczynia się zawód miłosny lub utrata bliskiej osoby. Te sytuacje nadają jedynie impuls do targnięcia się na życie, a samobójca długo się nie zastanawia. Nie od dziś wiadomo, że śmierć przez postrzelenie (np. w skroń) jest jednym z najszybszych i z całą pewnością najskuteczniejszych sposobów. Nie ma więc pewności, jak wyglądałaby liczba samobójstw, gdyby co piaty Polak posiadał w domu broń.

Wypadki z udziałem broni również się zdarzają i nie są one, jak uważa Filar, „całkowicie marginalne”. 2 listopada 2015 r. w Nieledwi pod Żywcem 12-letni chłopiec śmiertelnie postrzelił swojego kolegę w głowę. Obaj bawili się bronią palną myśliwską ojca jednego z nich19. Mimo że broń była legalna, a mężczyzna miał na nią pozwolenie, nie była, jak widać, prawidłowo przechowywana. Należy zwrócić uwagę na fakt, że takich wypadków może być więcej, jeśli obecne przepisy uległyby zmianie, ułatwiając tym samym dostęp do broni. Właściciel może o nią dbać, sta- rannie chować i trzymać zamkniętą w bezpiecznym miejscu, ale wystarczy, że raz o niej zapomni.

———————

15M. Filar Prawo posiadania broni palnej, jako obywatelskie prawo podmiotowe, [w:] Teoria prawa. Filozofia prawa. Współczesne prawo i prawoznawstwo, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 1998, s. 69–70.

16Tamże, s. 70–71.

17Wybrane statystyki – zamachy samobójcze – zamachy samobójcze od 1999 do 2012 roku, staty- styka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze/122325, Zamachy-samobojcze-od-1999- do-2012.html (dostęp: 7.11.2015).

18Wybrane statystyki – zamachy samobójcze – zamachy samobójcze od 2013 roku, statysty- ka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze/122324,Zamachy-samobojcze-od-2013- roku.html (dostęp: 7.11.2015 r.).

19J. Blikowska, Dwunastolatek zastrzelił kolegę, „Rzeczpospolita” 3 listopada 2015 r.

Dostęp do broni palnej w celu ochrony osobistej w Polsce	153

Posiadanie broni w ochronie bezpieczeństwa państwa

Marek Migalski – polityk, wykładowca akademicki i publicysta polityczny – uwa- ża, że powszechny dostęp do broni w Polsce jest nie tylko potrzebny, ale nawet po- żądany. Twierdzi, że karabin znajdujący się w posiadaniu niemal każdego obywatela skutecznie odstraszyłby potencjalnego wroga. Nie chodzi tu jednak o złodzieja czy gwałciciela. Polityk ma na myśli głównie inne państwo. Armia, którą obecnie dys- ponujemy, zmieściłaby się na jednym stadionie, co nasuwa jasny wniosek, że nie możemy liczyć na całkowitą ochronę z jej strony. To w zwykłych obywatelach coraz częściej dostrzegany jest ogromny potencjał. Utrzymanie i zaopatrzenie w odpo- wiedni sprzęt naszej armii w najbliższych latach wyniesie około 130 mld złotych. To olbrzymia suma, którą Migalski z chęcią zamieniłby między innymi na 6 autostrad, 433 szpitale wojewódzkie, 1300 szpitali miejskich lub 6500 szkół20. Zainwestowanie tych środków w szkoły, biblioteki czy szpitale „pchnęłoby” do przodu polską gospo- darkę. W naszym kraju jest wiele niedoinwestowanych, zapomnianych obszarów, na które warto zwrócić uwagę. Jeżeli natomiast pozwolono by Polakom na legalne po- siadanie broni, kwestia finansowa w dużej mierze rozwiązałaby się sama. Zaintere- sowani nabywaliby broń z własnych środków, wspierając polski rynek, a armia nie po- trzebowałaby takich nakładów finansowych. Istotną do rozważenia kwestią jest to, jak Polacy obchodziliby się z ową bronią na co dzień.

Niestety nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to, czy uzbrojeni Polacy skutecznie odstraszyliby potencjalnego agresora. Zdania są w tej kwestii bardzo podzielone. Opiekun strzelnicy Bolesław Bożek uważa, że nie wpłynęłoby to na decyzję napast- nika, czy atakować kraj czy też nie21. Były funkcjonariusz policji Zbigniew Trochow- ski twierdzi, że broń wśród obywateli nie odstraszyłaby agresora22. Teoretycznie są szkolenia, jak sprawnie rozkładać, składać i ładować broń. Udzielane są też infor- macje, jak zachować środki ostrożności. Nie sposób się jednak nie zgodzić w tej kwestii z prowadzącym strzelnicę w Toruniu, że aby sprawnie posługiwać się bro- nią, potrzebne są długotrwałe, systematyczne treningi23. Krótkie przeszkolenie przy- niesie wątpliwy efekt. W dzisiejszych czasach nie widać żołnierza, a jedynie pociski. Używa się samolotów i dronów, a ludzie namierzani są przez satelity. Są to o wiele skuteczniejsze metody niż walka człowieka z człowiekiem twarzą w twarz. Zupełnie inny pogląd reprezentuje funkcjonariusz Służby Kontrwywiadu Wojskowego. Jego zdaniem Polacy posiadający broń z pewnością odstraszyliby wroga24. Państwo na- padając na dany kraj, znajduje się w niekorzystnej sytuacji, gdyż nie zdaje sobie spra- wy z tego, ilu obywateli jest w stanie skutecznie się bronić.

Jeśli chodzi o obronę państwa przed agresorem, funkcjonariusze policji pełniący obecnie służbę mieli podzielone zdania. Jedni twierdzą, że odstraszyłoby to wroga, powołując się na przykład Szwajcarii. Choć w większości przypadków policjanci nie są zwolennikami powszechnego dostępu do broni dla obywateli, to w kontekście

———————

20M. Migalski, Karabin w każdym domu, „Rzeczpospolita” 3 października 2013 r.

21Wywiad z opiekunem strzelnicy Bolesławem Bożkiem, Toruń 2016.

22Wywiad z byłym funkcjonariuszem policji Zbigniewem Trochowskim, Świecie 2015.

23Wywiad z opiekunem strzelnicy…

24Wywiad z funkcjonariuszem Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Świecie 2016.

154	Ewelina Kinga Adamczyk

obrony narodu są skłonni nagiąć swoje poglądy, tłumacząc to wyższym celem – do- brem ojczyzny. Są także zgodni, że wymagałoby to odpowiedniego przygotowania. Przeważające były jednak głosy, iż fakt posiadania broni przez społeczeństwo nie zniechęciłby agresora, ponieważ Policja również ma broń, ale nie wzbudza tym sza- cunku i nie odstrasza przestępców. Funkcjonariusze są zdania, że wrogie państwo nie przestraszyłoby się szarych obywateli a ci, bez gruntownych szkoleń, prędzej postrze- liliby sami siebie, niż obronili kraj25.

Umiejętności strzeleckie zainteresowanych bronią

Poruszając aspekt broni palnej w celu ochrony osobistej w Polsce, warto omówić umiejętności, jakie mają osoby zainteresowane bronią. W powyższym zakresie za- sadne jest zwrócenie uwagi na zdanie profesjonalisty – opiekuna strzelnicy. Wiek, wprawa oraz doświadczenie sprawiają, że jest to osoba, na której wiedzy z całą pew- nością można polegać. Uważa on przede wszystkim, że dostęp do broni nie powi- nien być ograniczony, o ile człowiek ubiegający się o nią spełnia podstawowe kryte- ria, a powinny być to tylko warunki psychozdrowotne26. Broń powinna być dostępna z zastrzeżeniem, że człowiek odpowiada za wszystkie swoje czyny. W obecnych cza- sach sprawca czynu zabronionego najczęściej opłaca takiego adwokata, który na siłę będzie próbował zrobić ze swojego klienta osobę niepoczytalną, aby uwolnić go od odpowiedzialności karnej. Takie sytuacje nie mogą mieć miejsca.

Na strzelnicę uczęszcza wiele osób. Jedni strzelają lepiej, innym idzie to nieco go- rzej. Pewien mężczyzna przychodzi tylko kilka razy do roku. Ma pozwolenie na broń do ochrony osobistej, ale trudno powiedzieć, aby potrafił strzelać. Stojąc przed tar- czą, radzi sobie w miarę dobrze, lecz o sprawnym wydobyciu broni i przygotowaniu się do strzału nie może tu być mowy. Osoby przychodzące na strzelnicę bardzo czę- sto mają pozwolenie na broń z racji przynależności do określonych klubów strzelec- kich, ale ich umiejętności pozostawiają wiele do życzenia27. Kluczem są regularne i wytrwałe ćwiczenia. Niektórzy przychodzą strzelać rzadko, ale jednorazowo wystrzelą nawet 50 lub 100 naboi. Nie o to chodzi w dobrej praktyce posługiwania się bronią.

Zwolennicy powszechnego dostępu do broni, z którymi miałam przyjemność prze- prowadzać wywiady, bardzo często za przykład podawali Szwajcarię, a jeszcze częściej Stany Zjednoczone. Twierdzą oni, że mimo, iż w USA prawie każdy posiada broń, nie widać, aby była ona nadmiernie wykorzystywana. Dla sprostowania warto przyto- czyć kilka tragedii, które miały miejsce w Stanach Zjednoczonych w ostatnim czasie:

−w 2016 r. w stanie Michigan mężczyzna otworzył ogień do przypadkowych osób, w wyniku czego co najmniej 7 poniosło śmierć28;

−w 2015 r. w szkole w Roseburgu Chris Harper Mercer zabił 9 osób, raniąc przy tym około 2029;

———————

25Wywiady z funkcjonariuszami policji, Toruń 2016.

26Wywiad z opiekunem strzelnicy…

27Tamże.

28Strzelanina w stanie Michigan. Nie żyje co najmniej siedem osób, „Gazeta Wyborcza” 21 lutego 2016 r.

29M. Zawadzki, Roseburg to 294. masowa strzelanina w USA w tym roku. Rocznie zastrzelonych zostaje około 12 tys. osób, „Gazeta Wyborcza” 2 października 2015 r.

Dostęp do broni palnej w celu ochrony osobistej w Polsce	155

−w 2012 r. w szkole podstawowej w Newtown w wyniku strzelaniny śmierć po- niosło 26 osób30;

−w tym samym roku na premierze filmu Mroczny Rycerz powstaje James Hol- mes zabił 12 osób, a ranił 5831;

−w 2009 r. major Nidal Malik Hasan zabił w Forcie Hood 12 osób, ranił 3132. To tylko kilka przykładów na to, jak powszechny dostęp do broni „służy” Ame-

rykanom. Można dojść do stwierdzenia, że powyższych czynów dokonały osoby chore psychicznie, niepanujące nad sobą i swoim zachowaniem. Jednakże wypadki z udziałem dzieci również nie należą w Stanach Zjednoczonych do rzadkości33. Należałoby za- stanowić się nad stwierdzeniem, czy rzeczywiście Amerykanie nie nadużywają pra- wa do powszechnego dostępu do broni. Może gdyby kolejne propozycje zmian przepi- sów w tym zakresie mogłyby dojść do skutku, ofiar byłoby o wiele mniej.

Badania psychologiczne osób ubiegających się o pozwolenie na broń

Do uzyskania pozwolenia na broń bądź rejestracji broni pneumatycznej niezbęd- ne jest wykonanie badań u lekarza i psychologa. Osoba zainteresowana ma obowiązek dostarczyć właściwemu Komendantowi Wojewódzkiemu Policji orzeczenie lekar- skie i psychologiczne potwierdzające, że nie ma ona istotnych zaburzeń funkcjono- wania psychologicznego, określonych zaburzeń psychicznych, a także iż nie jest uzależniona od alkoholu lub substancji psychoaktywnych34.

Badania psychologiczne polegają przede wszystkim na sprawdzeniu predyspozycji i zdolności psychicznych danej osoby, określeniu poziomu rozwoju intelektualnego, opisie cech osobowości oraz stwierdzeniu poziomu dojrzałości społecznej zgodnie z tym, co opracowała Pracownia Testów Psychologicznych (PTP) oraz stosownie do założeń, jakie wynikają z ustawy.

Badanie składa się z trzech etapów35:

−wywiadu,

−testów psychologicznych,

−obserwacji.

Podstawową metodą prowadzenia badania jest wywiad psychologiczny. Pełni on nadrzędną funkcję nad testami na inteligencję i osobowość. Zależy on od tego, w jaki sposób zostanie poprowadzony przez lekarza. Nie jest, w przeciwieństwie do testów, standaryzowany. Istnieją jedynie informacje, jakie obszary należy zbadać. Podczas

———————

30K. Sikora, Strzelanina w szkole podstawowej w Newtown w USA. Jest wiele ofiar, wśród nich dzieci, natemat.pl/43317,strzelanina-w-szkole-podstawowej-w-newtown-w-usa-jest-wiele-ofiar- wsrod-nich-dzieci (dostęp: 29.03.2016).

31K. Majdan, Strzelanina za strzelaniną. To już kolejna masakra w USA, natemat.pl/43367,strzela- nina-za-strzelanina-to-juz-kolejna-masakra-w-usa (dostęp: 29.03.2016).

32Tamże.

33M. Urzędowska, Kolejna tragedia w USA: czterolatek zastrzelił sześciolatka, „Gazeta Wybor- cza” 11 kwietnia 2014 r. oraz M. Zawadzki, Kolejna tragedia, ale Amerykanie nadal kupują dzie- ciom broń. Dla dziewczynek w różowym kolorze, „Gazeta Wyborcza” 2 maja 2013 r.

34Ustawa z dnia 21 maja 1999 r..., art. 15, ust. 3.

35Wywiady z psychologami, Toruń 2016.

156	Ewelina Kinga Adamczyk

jego trwania zadaniem psychologa jest zdobycie jak najwięcej informacji na temat zdrowia badanego i jego rodziny, relacji rodzinnych, celu posiadania broni, szczegól- nie w przypadku broni do ochrony osobistej. Istotne są także informacje o wykształ- ceniu i ewentualnych kłopotach z prawem, które uniemożliwią otrzymanie pozwole- nia. Psycholog liczy w tym wypadku na szczerość i rzetelność pacjenta, co jest podstawą interakcji między nimi. Nie jest jednak w stanie sprawdzić prawdomówności bada- nego. Używki to kolejny obszar, który jest poruszany podczas wywiadu. Osoba uza- leżniona od narkotyków czy alkoholu nie może otrzymać pozwolenia na broń. Pro- blem polega na tym, że psycholog podczas tak krótkiego badania nie zweryfikuje, czy zainteresowany jest alkoholikiem czy nie.

Najczęściej wykonuje się kilka testów psychologicznych:

−na osobowość,

−temperament,

−inteligencję,

−uwagę.

Sprawdza się podczas nich między innymi umiejętność reagowania w trudnych sytuacjach i zdolność podejmowania odpowiednich decyzji. Są to metody polecane przez Pracownię Testów Psychologicznych. Wykonanie testów nie jest jednak obli- gatoryjne. Pracownia zaznacza, że powinny one być przeprowadzane ze względu na ich skuteczność i sprawdzenie, ale nie nakłada takiego obowiązku. Należy pamiętać, że odpowiedzialność za wyniki badania spoczywa na psychologu.

Duże znaczenie ma także obserwacja pacjenta36. Psycholog zwraca uwagę na to, czy dana osoba ma drżący głos, poci się czy też siedzi spokojnie, prowadzi normalną rozmowę i prawidłowo odpowiada na zadane pytania. Z obserwacji można wywnios- kować również, jak pacjent zachowa się w innej stresującej sytuacji.

Dostęp do broni palnej w Szwajcarii, Wielkiej Brytanii, Czechach i Niemczech

Szwajcaria to państwo, które bardzo często podawane jest jako przykład w regla- mentacji broni palnej. Kraj ten liczy około 6 mln obywateli, w których rękach jest co najmniej 2 mln egzemplarzy broni37, począwszy od karabinów automatycznych, po karabiny samopowtarzalne i pistolety. Fakt posiadania broni przez co trzeciego Szwaj- cara nie wpływa jednak na liczbę przestępstw popełnionych z jej użyciem. Według szwajcarskich statystyk policyjnych zawartych w rocznym raporcie w 2014 r. popełnio- no tylko 18 zabójstw z użyciem broni. Dla porównania w 2013 r. doszło do 46 podob- nych zdarzeń, co daje spadek o przeszło 60%. Nieco gorzej przedstawiają się napaści z bronią. W 2013 r. było ich jedynie 10, natomiast ubiegły rok wykazał aż o 34 wię- cej38. Szwajcaria nie jest jednak najlepszym przykładem do porównywania z Polską. Mieszkańcy tamtego kraju są z bronią dobrze obyci i przyzwyczajeni do niej. Widok dorosłego mężczyzny idącego po ulicy z karabinem nie budzi tam większego zdziwie-

———————

36Tamże.

37Szwajcaria: mimo dostępu do broni, przestępczość jest niewielka, 8 lutego 2013 r., www.pch24.pl/

szwajcaria--mimo-dostepu-do-broni--przestepczosc-jest-niewielka,12302,i.html (dostęp: 11.11.2015).

38Polizeiliche Kriminalstatistik (PKS), Bundesministerium des Innern, Jahresbericht 2014, s. 34.

Dostęp do broni palnej w celu ochrony osobistej w Polsce	157

nia. W Polsce z całą pewnością zostałoby to zauważone i skomentowane. Aby doko- nać trafnego zestawienia liczby przestępstw i broni w Polsce z innymi państwami, na- leży przede wszystkim porównywać kraje mające podobne uregulowania w tej kwestii.

O wiele bardziej zasadne jest porównanie naszego kraju np. z Wielką Brytanią, a dokładniej z Anglią i Walią.

Podstawowym aktem w tej kwestii jest Firearms Act 1968 – ustawa, która na przełomie kilkudziesięciu lat wielokrotnie była zmieniana, poprawiana, ale przede wszystkim zaostrzana. Wprowadzenie pewnych ograniczeń w związku z posiada- niem broni nastąpiło wraz z XX wiekiem. Po ogłoszeniu ustawy z 1920 r. państwo sukcesywnie zmniejszało liczbę pozwoleń na broń palną przeznaczoną do ochrony osobistej. Jednocześnie istniały niejawne wytyczne Ministerstwa Spraw Wewnętrz- nych sugerujące Policji, że osoby mieszkające samotnie, narażone na niebezpieczeń- stwo ze strony złodziei czy włamywaczy lub wykonujące pewne obowiązki publiczne powinny być wyposażone w rewolwer39. W 1937 r. uznano jednak, że należy znie- chęcać obywateli do posiadania broni w celu obrony, ze względu na niebezpieczeństwo, jakie to za sobą niesie. Stwierdzono też, iż broń nie może być traktowana jako od- powiedni środek do ochrony. Największe zmiany ustawy z 1968 r. zostały wprowadzone kolejno w latach 1988 i 1997. Pierwsza z wyżej wymienionych ustaw wprowadziła obowiązek posiadania pozwolenia na długą broń śrutową, jednocześnie uznając nie- które jej rodzaje za zakazane. Druga ustawa zakazała posiadania broni krótkiej, poza tą bocznego zapłonu kalibru 0,22 cala oraz bronią odprzodową. Krótko po tym Par- tia Pracy przejęła kontrolę w rządzie, wydając tym samym kolejną ustawę – Fi- rearms Act (No. 2) 1997. Ta natomiast zabroniła także broni bocznego zapłonu.

W Wielkiej Brytanii wyróżnione są trzy rodzaje broni palnej:

−taka, na którą jest wymagane pozwolenie na broń palną – określona w artykule

1ustawy,

−taka, na którą jest wymagane pozwolenie na broń śrutową – zawarta w artykule

2ustawy,

−broń zakazana – do której odnosi się artykuł 5 ustawy.

Pozwolenia na broń nie otrzyma osoba, która została skazana na co najmniej 3 lata pozbawienia wolności. W przypadku niższych wyroków zainteresowany może otrzy- mać broń, jednakże dopiero po 5 latach od zwolnienia.

Jak już zostało wspomniane, artykuł 5 zawiera katalog zakazanej broni. Warto przytoczyć kilka przykładów40:

−broń, z której można wystrzelić dwa lub więcej pocisków,

−broń, która jest krótsza niż 60 cm (lub posiada lufę krótszą niż 30 cm) inna niż broń pneumatyczna, odprzodowa lub zaprojektowana jako urządzenie sygnali- zacyjne,

−wyrzutnia rakiet lub moździerz do wyrzucania stabilizowanych pocisków (nie zalicza się tu wyrzutni lub moździerzy wyrzucających np. linę),

———————

39Za: M. Mróz, Prawo do broni w Polsce i Europie. Posiadanie broni strzeleckiej przez osoby fi- zyczne w ustawodawstwie wybranych państw Unii Europejskiej, Warszawa 2011, s. 138–139.

40M. Mróz, Prawo do broni…, s. 140–141 i M. Nowakowski, Prawo osób prywatnych do po- siadania broni w ustawodawstwie brytyjskim, biurose.sejm.gov.pl/teksty/i-507.htm (dostęp:

6.01.2015).

158	Ewelina Kinga Adamczyk

−broń pneumatyczna dopasowana do stosowania scalonych naboi gazowych,

−pociski wybuchające, granaty, bomby,

−urządzenie ukryte pod postacią innego przedmiotu również jest traktowane ja-

ko broń.

Zgodnie z ustawą z 1997 r. prowadzony jest centralny rejestr osób, które posiada- ją pozwolenie, odnawiają je bądź ubiegają się o pozwolenie na broń śrutową lub palną. Jest on dostępny dla Policji w całym kraju i ułatwia pracę wielu służbom. Zgodnie z zamieszczonymi tam danymi w pierwszym kwartale 2009 r. w Anglii i Walii po- zwolenie na broń palną miało około 139 tysięcy osób (co daje 2,5 osoby na 1000 miesz- kańców). Na broń śrutową pozwoleniem dysponowało niemal 575 tysięcy mieszkań- ców (co w przeliczeniu na 1000 daje 10,641). To niemal pięć razy mniej broni w rękach obywateli niż we Francji i w Niemczech.

Jak pokazały powyższe statystyki, mieszkańcy Zjednoczonego Królestwa z pew- nością nie mają zbyt wielu sztuk broni. Przeciwnie – rząd robi tam wszystko, aby dostęp do niej był jak najbardziej ograniczony, wyjaśniając to dbałością o dobro obywateli. Co ciekawe, mieszkańcom to najwyraźniej nie przeszkadza. Wnioski o pozwolenie składają jedynie osoby, które są przekonane, że je otrzymają, czego efektem jest mały odsetek negatywnie rozpatrywanych podań.

Należy zastanowić się nad tym, czy tak restrykcyjne przepisy dotyczące broni spełniają swoją funkcję, tj. ile przestępstw jest popełnianych przy jej użyciu. Jak już zostało wspomniane, Firearms Act (No. 2) z 1997 r. praktycznie zakazuje posiadania broni przez obywateli. Warto przyjrzeć się statystykom Home Office (Ministerstwa Spraw Wewnętrznych Wielkiej Brytanii)42. W okresie 2008/09 wykorzystanie broni palnej w Anglii i Walii w celach przestępczych miało miejsce 4460 razy. W 2009/10

–4070 razy, w 2010/11 – 3650 razy, w 2011/12 – 3402 razy, w 2012/13 – 3052 razy, w 2013/14 – 2927 razy. Niewielki wzrost odnotowano w zeszłym roku – 2014/15. Do popełnienia przestępstwa broni palnej użyto wówczas 3010 razy. Widać jednak wyraźną tendencję spadkową na przestrzeni ostatnich kilku lat. Podobnie wygląda użycie innej broni (w tym palnej) w przestępstwach, co zobrazuje tabela nr 1.

Zaskakujące jest to, że Anglię i Walię często posądza się o stosunkowo częste wy- stępowanie zabójstw, morderstw, dzieciobójstw czy też usiłowań popełnienia zabój- stwa. Prawdą jest, iż kraje te nie mają najniższego wskaźnika popełniania powyż- szych czynów na świecie. Takie podejście budzi jednak spore zdziwienie, ponieważ nikt w taki sposób nie brałby pod uwagę liczby tych przestępstw, gdyby nie specy- ficzne, zakazujące posiadania broni prawie każdemu obywatelowi przepisy. Warto jednak zastanowić się nad tym, od kiedy brak dostępu do legalnej broni uniemożliwia popełnienie morderstwa za pomocą noża bądź innego narzędzia. Anglia jest trafnym przykładem kraju, w którym mimo braku dostępu do broni liczba przestępstw jest rela- tywnie wysoka. Są jednak osoby, które popierają stwierdzenie, że gwałtowny wzrost przestępstw nastąpił wówczas, gdy w 1997 r. wprowadzono Firearms Act (No. 2)43.

———————

41M. Mróz, Prawo do broni…, s. 150.

42A summary of recorded crime data from year ending Mar 2003 to year ending Mar 2015, www.gov.uk/government/statistics/historical-crime-data (dostęp: 24.03.2016).

43So were Piers Morgan and Christiane Amanpour dishonest about crime rates last night?, johnr- lott.blogspot.com/2012/12/so-did-piers-morgan-and-christiane.html (dostęp: 24.03.2016).

Dostęp do broni palnej w celu ochrony osobistej w Polsce			159

			Tabela 1
Liczba użytej broni w przestępstwach w Wielkiej Brytanii i Walii
	w latach 2008/09–2014/15
			Table 1
The number of used firearms in crimes in England and Wales
	in years 2008/09–2014/15

Lata		Posiadanie broni w przestępstwach

2008/09		35 662
2009/10		28 758
2010/11		26 327
2011/12		23 688
2012/13		19 910
2013/14		20 621
2014/15		21 904

Źródło: A summary of recorded crime data from year ending Mar 2003 to year ending Mar 2015,

www.gov.uk/government/statistics/historical-crime-data (dostęp: 24.03.2016).

Tabela 2

Zabójstwa w Anglii i Walii (w tym morderstwa, nieumyślne spowodowanie śmierci,

dzieciobójstwa i inne) w latach 1990–2014/15

Table 2

The killings in England and Wales (including murders, manslaughter, infanticides

and the others) in years 1990–2014/15

Lata	Liczba zabójstw

1992	687
1993	670
1994	726
1995	745
1996	679
1997	739
1998/99	750
1999/00	766
2000/01	850
2001/02	891
2002/03	1 049
2003/04	904
2004/05	868
2005/06	764
2006/07	758
2007/08	775
2008/09	664
2009/10	620
2010/11	639

160	Ewelina Kinga Adamczyk


2011/12		553
2012/13		558
2013/14		533
2014/15		534

Źródło: A summary of recorded crime data from year ending Mar 2003… oraz A summary of rec- orded crime data from 1898 to 2001/02, www.gov.uk/government/statistics/historical-crime-data (dostęp: 25.03.2016).

Drastyczny wzrost tego typu przestępstw nastąpił w latach 2000–2004, a więc od 3 do 7 lat po wprowadzeniu nowych przepisów. Trudno zatem o wskazanie jasnej za- leżności między wprowadzeniem surowszych regulacji, a wzrostem przestępczości w Anglii i Walii. Należałoby zastanowić się nad poprawnością tego stwierdzenia. Równie dobrze dwa powyższe fakty nie muszą mieć ze sobą nic wspólnego. Moż- ność połączenia dwóch wspomnianych zdarzeń jest uzależniona od tego, kto i w jaki sposób interpretuje te dane.

Mariusz Kulicki uważa, że w krajach, w których o wiele łatwiej jest zdobyć po- zwolenie na broń lub takowe nie jest wymagane, częściej dochodzi do tragedii przy jej użyciu44. Z racjonalnego punktu widzenia trudno się z tym nie zgodzić. Bezpiecz- niej pod względem przestępstw z zastosowaniem broni jest w państwach, w których procedury są bardziej surowe. Z drugiej strony znajdą się także osoby reprezentujące zupełnie odmienny pogląd. Po zestawieniu ze sobą statystyk dotyczących posiadania broni palnej w Polsce, Czechach i Niemczech można wysunąć wniosek, że przeczą one tezie, jakoby liczba posiadanej przez obywateli broni wpływała na liczbę prze- stępstw.

Tabela 3

Liczba mieszkańców, zabójstw, pozwoleń na broń

i jednostek broni w Czechach, Niemczech i Polsce w 2006 r.

						Table 3
	The number of inhabitants, murders, firearms licences
and firearms units in Czech Republic, Germany and Poland in 2006

		Liczba
	Liczba	zabójstw		Liczba	Liczba	Liczba
	Liczba	na 100 000	Liczba	pozwoleń	Liczba	jednostek
Państwo	mieszkańców	na 100 000	Liczba	pozwoleń	jednostek	jednostek
Państwo	mieszkańców	mieszkańców	pozwoleń	na 1000	jednostek	broni na
	(w mln)	mieszkańców	pozwoleń	na 1000	broni	broni na
	(w mln)	(średnia z lat		osób	broni	1000 osób
		(średnia z lat		osób		1000 osób
		2004–2006)

Czechy	10,287	1,21	311 640	30,3	635 336	61,8

Niemcy	82,31	0,95	ok. 3,2 mln	ok. 40	ok. 10 mln	ok. 120

Polska	38,13	1,47	155 048	4,1	292 572	7,7

Źródło: M. Mróz, Prawo do broni…, s. 13.

———————

44M. Kulicki Kryminalistyczne problemy użycia broni palnej: na przykładzie badań kbk AK kal. 7,62 mm, Warszawa–Poznań 1972, s. 5.

Dostęp do broni palnej w celu ochrony osobistej w Polsce	161

W przypadku Polski uwzględniono zarówno broń palną bojową, myśliwską, jak i sportową. Liczba pozwoleń i jednostek broni w Niemczech jest podana szacunko- wo, ponieważ Niemcy nie mają dokładnego centralnego rejestru. W przedstawio- nych wynikach widać dużą różnicę między liczbą zabójstw, pozwoleń na broń oraz jednostkami broni w przeliczeniu na 100 tysięcy osób. Mimo że w naszym kraju około 4 na 1000 osób ma pozwolenie, liczba zabójstw mówi sama za siebie. Nie na- leży kierować się jednak tylko danymi statystycznymi. Niezbędne jest zwrócenie uwagi na warunki społeczne, mentalność narodu, historię czy nastawienie. Z drugiej strony, patrząc na uzyskane wyniki, można by rozważyć postawienie pytania, czy Polacy są gotowi na broń? Czy w wyniku złagodzenia przepisów liczba zabójstw nie wzrosłaby w drastycznym tempie?

Podsumowanie

Przy rozważaniu problemów często potrzebny jest kompromis. Tak jest też w przy- padku dostępu do broni palnej w celu ochrony osobistej w Polsce. Z jednej strony nie można dać broni wszystkim Polakom, którzy spełnialiby takie wymagania, jak odpowiedni wiek, niekaralność czy brak zaburzeń. Z drugiej strony w obecnych cza- sach nie można całkowicie rozbroić społeczeństwa, ponieważ taki kraj staje się „ła- twym łupem” dla agresorów, kimkolwiek by oni nie byli. Władza powinna mieć większe zaufanie do obywateli, a obywatele powinni mieć większe zaufanie do wła- dzy i siebie nawzajem, gdyż tylko kompromis i zaufanie pozwolą dojść do porozu- mienia w wielu trudnych kwestiach.

Bibliografia

Blikowska J., Dwunastolatek zastrzelił kolegę, „Rzeczpospolita” 3 listopada 2015 r. Filar M., Prawo posiadania broni palnej jako obywatelskie prawo podmiotowe, [w:]

Teoria prawa. Filozofia prawa. Współczesne prawo i prawoznawstwo, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Toruń 1998.

Kasprzak J., Brywczyński W., Nielegalne posiadanie broni i amunicji. Studium prawno- -kryminalistyczne, Białystok 2013.

Kozubal M., Polacy nie chcą liberalizacji przepisów o dostępie do broni, „Rzeczpospoli- ta” 5 grudnia 2016 r.

Kulicki M., Kryminalistyczne problemy użycia broni palnej: na przykładzie badań kbk AK kal. 7,62 mm, Warszawa–Poznań 1972.

Lampel W., Mahrhold R., Leksykon broni od A do Ż, tłum. K. Kruk, Warszawa 2000. Lewandowski J., Pistolety alarmowe 9 mm P.A.K. – problem kalibru wyjaśniony!,

„Strzał, magazyn o broni” 2015, nr 7–8 (122).

Migalski M., Karabin w każdym domu, „Rzeczpospolita” 3 października 2013 r.

Mróz M., Prawo do broni w Polsce i Europie. Posiadanie broni strzeleckiej przez osoby fizyczne w ustawodawstwie wybranych państw Unii Europejskiej, Warszawa 2011.

Strzelanina w stanie Michigan. Nie żyje co najmniej siedem osób, „Gazeta Wyborcza” 21 lutego 2016 r.

162	Ewelina Kinga Adamczyk

Urzędowska M., Kolejna tragedia w USA: czterolatek zastrzelił sześciolatka, „Gazeta Wyborcza” 11 kwietnia 2014 r.

Warchoł M., Użycie broni i niebezpiecznych narzędzi w celu samoobrony w świetle teorii

iorzecznictwa, [w:] Broń. Problematyka prawna i kryminalistyczna, red. V. Kwiat- kowska-Wójcikiewicz, L. Stępka, Toruń 2013.

Zawadzki M., Kolejna tragedia, ale Amerykanie nadal kupują dzieciom broń. Dla dziewczynek w różowym kolorze, „Gazeta Wyborcza” 2 maja 2013 r.

Zawadzki M., Roseburg to 294. masowa strzelanina w USA w tym roku. Rocznie zastrze- lonych zostaje około 12 tys. osób, „Gazeta Wyborcza” 2 października 2015 r.

Polizeiliche Kriminalstatistik (PKS), Bundesministerium des Innern, Jahresbericht 2014. Wywiad z byłym funkcjonariuszem policji Zbigniewem Trochowskim, Świecie 2015. Wywiady z funkcjonariuszami policji, Toruń 2016.

Wywiad z funkcjonariuszem Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Świecie 2016. Wywiad z opiekunem strzelnicy Bolesławem Bożkiem, Toruń 2016.

Wywiady z psychologami, Toruń 2016.

Majdan K., Strzelanina za strzelaniną. To już kolejna masakra w USA, natemat.pl/43367, strzelanina-za-strzelanina-to-juz-kolejna-masakra-w-usa (dostęp: 29.03.2016).

Nowakowski M., Prawo osób prywatnych do posiadania broni w ustawodawstwie bry- tyjskim, biurose.sejm.gov.pl/teksty/i-507.htm (dostęp: 6.01.2015).

So were Piers Morgan and Christiane Amanpour dishonest about crime rates last night?, johnrlott.blogspot.com/2012/12/so -did-piers-morgan-and-christiane.html (dostęp: 24.03.2016).

A summary of recorded crime data from 1898 to 2001/02, www.gov.uk/government/sta- tistics/historical-crime-data (dostęp: 25.03.2016).

A summary of recorded crime data from year ending Mar 2003 to year ending Mar 2015, www.gov.uk/government/statistics/historical-crime-data (dostęp: 24.03.2016).

Szwajcaria: mimo dostępu do broni, przestępczość jest niewielka, www.pch24.pl/szwajcaria- -mimo-dostepu-do-broni--przestepczosc-jest-niewielka,12302,i.html (dostęp: 11.11.2015).

Wybrane statystyki – zamachy samobójcze – zamachy samobójcze od 1999 do 2012 roku, statystyka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze/122325,Zamachy-sa- mobojcze-od-1999-do-2012.html (dostęp: 7.11.2015).

Wybrane statystyki – zamachy samobójcze – zamachy samobójcze od 2013 roku, staty- styka.policja.pl/st/wybrane-statystyki/zamachy-samobojcze/122324,Zamachy- samoboj-cze-od-2013-roku.html (dostęp: 7.11.2015).

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, (Dz.U. 1997, nr 88, poz. 553, z późn. zm.). Ustawa z dnia 21 maja 1999 r. o broni i amunicji (tekst jedn.: Dz.U., 2015, poz. 1505).

Summary

This article is dedicated to the access to weapons for self-defense in Poland. This is an issue that raises a lot of controversy and is nowadays certainly worth discussion. The follow- ing work raises the issue of the definition of firearms, their essential parts, the conditions for obtaining a permit for a gun, the subject of firearms in self-defense and possession