Zanim pojawił się cyberterroryzm. System i sprzęt łączności Wojsk Ochrony Pogranicza w ochronie granicy morskiej PRL w drugiej połowie XX wieku. Wybrane problemy.
Okładka 9 Numeru Studia nad bezpieczeństwem
PDF
TIFF
HTML

Słowa kluczowe

communications in the protection of the maritime border of the People’s Republic of Poland
communication equipment of the Border Protection Forces. łączność w ochronie granicy morskiej PRL
sprzęt łączności Wojsk Ochrony Pogranicza

Jak cytować

Bieniecki, I., & Szkurłat, I. (2025). Zanim pojawił się cyberterroryzm. System i sprzęt łączności Wojsk Ochrony Pogranicza w ochronie granicy morskiej PRL w drugiej połowie XX wieku. Wybrane problemy. Studia Nad Bezpieczeństwem, (9). https://doi.org/10.34858/SNB.9.2024.004

Abstrakt

W artykule zaprezentowano funkcjonowanie łączności w ochronie polskiej granicy morskiej, którą w drugiej połowie XX w. ochraniał personel Wojsk Ochrony Pogranicza. Omówiono również wybrane typy sprzętu łączności wykorzystywane w tym czasie przez żołnierzy nadmorskich brygad tej formacji.

https://doi.org/10.34858/SNB.9.2024.004
PDF
TIFF
HTML

Bibliografia

Bieniecki I., Charakterystyka jednostek pływających Morskiej Brygady Okrętów Pogranicza w latach 1965– 1991, cz. 2, “Okręty Wojenne” 2011, no. 109 (5).

Bieniecki I., Charakterystyka jednostek pływających Morskiej Brygady Okrętów Pogranicza w latach 1965–1991, cz. 1, “Okręty Wojenne” 2011, no. 108 (4).

Bieniecki I., Eskadra lotnictwa rozpoznawczego Wojsk Ochrony Pogranicza (1958– 1970), cz. 2, “Przegląd Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej” 1999, no. 6.

Bieniecki I., Eskadra lotnictwa rozpoznawczego Wojsk Ochrony Pogranicza (1958– 1970), cz. 1, “Przegląd Wojsk Lotniczych i Obrony Powietrznej” 1999, no. 4.

Bieniecki I., Jednostki ochrony granic PRL w wybranych ćwiczeniach wojskowych na wybrzeżu w latach 1965–1991, “Biuletyn Historyczny Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni” 2014, no. 29.

Bieniecki I., Jednostki pływające Morskiej Brygady Okrętów Pogranicza i ich wykorzystanie w ochronie granicy morskiej w latach 1966–1991, in: J. Przybylski i B. Zalewski (eds.), Militarne i gospodarcze aspekty polityki morskiej Polski XX wieku, Wydawnictwo AMW, Gdynia 2001.

Bieniecki I., Jednostki pływające Morskiej Brygady Okrętów Pogranicza w latach 1966– 1991, “Biuletyn Historyczny Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni” 2009, no. 24.

Bieniecki I., Jednostki pływające Wojsk Ochrony Pogranicza i ich wykorzystanie na rzecz bezpieczeństwa granicy morskiej PRL w drugiej połowie XX wieku, “Studia nad Bezpieczeństwem” 2019, no. 4.

Bieniecki I., Lotnictwo Wojsk Ochrony Pogranicza w zabezpieczeniu granicy morskiej PRL (1958–1991), in: S. Januszewski, A. Olejko (eds.), Morskie skrzydła Polski, Drukarnia- wydawnictwo STUDIO edytor, Wrocław 2020.

Bieniecki I., Morska Brygada Okrętów Pogranicza w latach 1966–1991, in: Cz. Ciesielski (ed.), Szkice z najnowszych dziejów, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 1997.

Bieniecki I., Morska Brygada Okrętów Pogranicza (1966–1991), “Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej” 2002, no. 3–4.

Bieniecki I., Morska Brygada Okrętów Pogranicza (1966–1991), “Przegląd Morski” 2002, no 7–8.

Bieniecki I., Nadmorskie Brygady WOP i Morska Brygada Okrętów Pogranicza w systemie obrony wybrzeża w okresie zagrożenia i wojny w latach 1965–1991. Stan sił i możliwości ich wykorzystania, in: A. Drzewiecki (ed.), Konflikt zbrojny na Bałtyku w koncepcjach ideologii zimnowojennej po 1945 roku. Materiały z konferencji naukowej zorganizowanej (25 listopada 2004 r.) przez Akademię Marynarki Wojennej w Gdyni, Wydawnictwo AMW w Gdyni, Gdynia 2005

Bieniecki I., Obserwacja i radiolokacja w ochronie polskiej granicy morskiej w latach 1960–1991, in: P. Kurlenda, J. Romanowicz, A. Rossa i B. Zalewski (eds.), Siły Zbrojne – Polityka. Studia ofiarowane profesorowi Jerzemu Przybylskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2005.

Bieniecki I., Obserwacja i radiolokacyjny dozór Wojsk Ochrony Pogranicza na polskim wybrzeżu morskim w latach 1960–1991. Powstanie – rozwój – organizacja, cz. 3, “Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej” 2012, no. 1–2 (60–61).

Bieniecki I., Obserwacja i radiolokacyjny dozór Wojsk Ochrony Pogranicza na polskim wybrzeżu morskim w latach 1960–1991. Powstanie – rozwój – organizacja, cz. 2, “Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej” 2011, no. 4 (59).

Bieniecki I., Obserwacja i radiolokacyjny dozór Wojsk Ochrony Pogranicza na polskim wybrzeżu morskim w latach 1960–1991. Powstanie–rozwój–organizacja, cz. 1, “Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej” 2011, no. 3 (58).

Bieniecki I., Ochrona granicy na terenie portów morskich przez żołnierzy Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1965–1991. Wybrane problemy, “Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej” 2007, no. 1.

Bieniecki I., Operacyjno-rozpoznawcza działalność Zwiadu Wojsk Ochrony Pogranicza na polskim wybrzeżu morskim w latach 1960–1991, in: A. Krzak i D. Gibas-Krzak (eds.), Służby specjalne w systemie bezpieczeństwa państwa. Przeszłość – Teraźniejszość – Przyszłość. Materiały i studia, vol. 1, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego i Wojskowego Centrum Edukacji Obywatelskiej, Szczecin–Warszawa 2012.

Bieniecki I., Podsystem obserwacji i radiolokacyjnego dozoru Wojsk Ochrony Pogranicza w ochronie granicy morskiej PRL w latach 1960–1970, “Biuletyn Historyczny Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni” 2016, no. 31.

Bieniecki I., Potrzeba chwili czy wyższa konieczność? Szkolenie i wykorzystanie psów służbowych w ochronie granicy w latach 1945–1991 w świetle dokumentów Wojsk Ochrony Pogranicza, in: J. Tymieniecka-Suchanek (ed.), Człowiek w relacji do zwierząt, roślin i maszyn w kulturze, vol. 2, Od humanizmu do posthumanizmu, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2014.

Bieniecki I., Rozpoznanie lotnicze w ochronie polskiej granicy morskiej w latach 1958– 1991, in: K. Radwan (ed.), Środkowoeuropejskie dziedzictwo lotnicze, Wydawnictwo Muzeum Lotnictwa Polskiego, Kraków 2005. Bieniecki I., Samoloty i śmigłowce Wojsk Ochrony Pogranicza w ochronie polskiej granicy morskiej w latach 1958–1991, “Słupskie Studia Historyczne” 2007, no. 13.

Bieniecki I., Szkolenie i wykorzystanie psów służbowych w ochronie polskich granic (1945–1991), “Studia nad Bezpieczeństwem” 2016, no. 1.

Bieniecki I., Szkoła Specjalistów Morskich Wojsk Ochrony Pogranicza (1950–1967), “Biuletyn Historyczny Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni” 2001, no. 17.

Bieniecki I., Szkurłat I., 30 lat Straży Granicznej RP (1991–2021). Ugrupowania służby granicznej w ochronie polskiej granicy państwowej w świetle „Instrukcji służby granicznej z 1992 r.”, in: M. Delong, O. Jurgilewicz, B. Kozicki (eds.), Transgraniczny wymiar współczesnego bezpieczeństwa. Wybrane zagadnienia, Oficyna Wydawnictwo Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2022.

Bieniecki I., Szkurłat I., Koncepcja i wykorzystanie kutrów pościgowych typu „SZKWAŁ” przez Wojska Ochrony Pogranicza w drugiej połowie XX wieku, in: “Logistyka” 2015, no. 4 (article on CD no. 2).

Bieniecki I., Szkurłat I., Przestępczość graniczna w Polsce w drugiej połowie XX wieku w świetle biuletynów Wojsk Ochrony Pogranicza. Od zakończenia stanu wojennego do końca lat 80. Źródła, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, Słupsk 2021.

Bieniecki I., Szkurłat I., Przestępczość graniczna w Polsce w drugiej połowie XX wieku w świetle biuletynów Wojsk Ochrony Pogranicza. Schyłek lat 70. i okres stanu wojennego. Źródła, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, Słupsk 2018.

Bieniecki I., Szkurłat I., Siły i środki formacji ochrony granic PRL w ćwiczeniach wojskowych na wybrzeżu w latach 80. XX wieku, in: W. Bartoszek i Ł. Nadolski (eds.), Wojny i konflikty zbrojne po 1945 roku. Zbiór studiów, vol. 9, Wydawnictwo Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2022.

Bieniecki I., Szkurłat I., Siły i środki ochrony granic PRL w ćwiczeniach wojskowych na wybrzeżu w latach 70. XX wieku, in: W. Bartoszek, Ł. Nadolski (eds.), Wojny i konflikty zbrojne po 1945 roku. Zbiór studiów, vol. 8, Wydawnictwo Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2021.

Bieniecki I., Szkurłat I., Siły i środki ochrony granic PRL w ćwiczeniach wojskowych na wybrzeżu w latach 60. XX wieku, in: W. Bartoszek, Ł. Nadolski (eds.), Wojny i konflikty zbrojne po 1945 roku. Zbiór studiów, vol. 7, Wydawnictwo Muzeum Wojsk Lądowych w Bydgoszczy, Bydgoszcz 2020.

Bieniecki I., Szkurłat I., Służba niemundurowa Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1958–1991. Wyższy szczebel służby liniowej czy namiastka służby rozpoznawczej?, “Scripta Historica” 2017, no. 23.

Bieniecki I., Szkurłat I., Szkoła Specjalistów Morskich Wojsk Ochrony Pogranicza i jej rola w przygotowaniu personelu dla potrzeb obronności kraju w latach 1950–1967, “Security, Economy and Law” 2017, no. 4 (17) [digital edition].

Bieniecki I., Szkurłat I., Wypadki lotnicze w Samodzielnej Eskadrze Lotnictwa Rozpoznawczego Wojsk Ochrony Pogranicza (1961–1970), “Biuletyn Centralnego Ośrodka Szkolenia Straży Granicznej” 2014, no. 4 (71).

Bieniecki I., Szkurłat I., Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1960–1991 (zadania, organizacja, personel i jego działalność w ochronie granicy PRL), in: M. Górka (ed.), Służby wywiadowcze jako element polskiej polityki bezpieczeństwa. Historia i współczesność, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2016.

Bieniecki I., Szkurłat I., Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza w zabezpieczeniu polskiej granicy morskiej w latach 1960–1991 in: P. Kołakowski, B. Sprengel, M. Stefański, J. Zawadzki (eds.), W cieniu służb. Ze studiów nad bezpieczeństwem państwa, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2016.

Bieniecki I., Wojska Ochrony Pogranicza w systemie ochrony i obrony granicy morskiej Polski w latach 1965–1991, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, Słupsk 2015.

Bieniecki I., Wykorzystanie jednostek pływających Morskiej Brygady Okrętów Pogranicza w ochronie polskiej granicy morskiej w latach 1965–1971, “Komunikaty Instytutu Bałtyckiego” 2008, iss. 47.

Bieniecki I., Wykorzystanie samolotów i śmigłowców WOP w ochronie granicy morskiej w latach 1958–1991, “Nautologia” 2007, no. 144.

Bieniecki I., Zwiad Nadmorskich Brygad Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1965– 1991. Zadania – struktura – działalność, in: M. Ilnicki, A. Piotrowski (eds.), Edukacja dla bezpieczeństwa. Służby specjalne w systemie bezpieczeństwa państwa. Praktyczne aspekty bezpieczeństwa, vol. 1, Wydawnictwo WSB w Poznaniu, Poznań 2012.

Brodzki Z., Górski S., Lewandowski R., Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. Lotnictwo, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa 1979.

Dominiczak H., Powstanie i rozwój organizacyjny Wojsk Ochrony Pogranicza w latach 1945–1983, Wydawnictwo ASW, Warszawa 1984.

Fręśko S., Morska Brygada Okrętów Pogranicza w latach 1966–1991, “Przegląd Morski” 1992, no. 2.

Goryński G., Ireneusz Bieniecki, Wojska Ochrony Pogranicza w systemie ochrony i obrony granicy morskiej Polski w latach 1965–1991, Akademia Pomorska, Słupsk 2015, ss. 480, “Scripta Historica” 2017, no. 23.

Goryński G., Organizacja ochrony granicy morskiej Polski przez Wojska Ochrony Pogranicza w latach 1949–1965 [PhD thesis defended at the Faculty of Philology and History, University of Gdańsk in 1999], Gdańsk 1999.

Laprus M. et al. (eds.), Leksykon wiedzy wojskowej, Wydawnictwo MON, Warszawa 1979.

Łuczyński S., Organizacja łączności w pododdziałach ochraniających granicę morską, “Biuletyn Wojsk Ochrony Pogranicza” 1962, no. 1/18.

Modrzewski J. et al. (eds.), Encyklopedia techniki wojskowej, Wydawnictwo MON, Warszawa 1978.

Morgała A., Polskie samoloty wojskowe 1945–1980, Wydawnictwo MON, Warszawa 1981.

Nadajniki demobilowe, “Świat Radio”, kwiecień 2015.

Nikiforow J., W granicznym kalejdoskopie–wspomnienia 1945–2005, Wydawnictwo DJ Drukarnia, Gdańsk 2007.

Parus W., Ireneusz Bieniecki, Wojska Ochrony Pogranicza oraz ich miejsce w systemie ochrony i obrony granicy morskiej Polski w latach 1965–1991, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, Słupsk 2015, s. 480, “Biuletyn Problemy Ochrony Granic” 2017, no. 55.

Parus W., Ireneusz Bieniecki, Wojska Ochrony Pogranicza w systemie ochrony i obrony granicy morskiej Polski w latach 1965–1991, Słupsk 2015, ss. 480, “Nautologia” 2016, no. 153.

Podręcznik łącznościowca, cz. III. Sprzęt i urządzenia radiowe, Wydawnictwo MON, Warszawa 1961.

Polowy aparat telefoniczny typu TAI-43 MR, Wydawnictwo MON, Warszawa 1968.

Radiotelefon FM-302. Instrukcja techniczna, Wydawnictwo Morska Obsługa Radiowa Statków, Gdynia 1966.

Szkurłat I., Ireneusz Bieniecki, Wojska Ochrony Pogranicza oraz ich miejsce w systemie ochrony i obrony granicy morskiej Polski w latach 1965–1991, Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej w Słupsku, Słupsk 2015, s. 480, “Biuletyn Problemy Ochrony Granic” 2017, no. 55.

Archiwum Instytucji MON w Modlinie, Akta GIOT, ref. no. 21/91, vol. 147, Referat zastępcy GIOT – szefa Inspektoratu Powszechnej Samoobrony gen. bryg. A. Cesarskiego na temat „Rozwój obronności PRL ze szczególnym uwzględnieniem obrony terytorialnej kraju” z 19.11.1969 r.

Archiwum Instytucji MON w Modlinie, Akta GIOT, ref. no. 21/91, vol. 142, Notatka służbowa szefa ZP WW płk. mgr. J. Puławskiego dotycząca 6. Brygady Okrętów Pogranicza z 10.05.1966 r.

Archiwum Marynarki Wojennej w Gdyni, Akta DMBOP, ref. no. 3541/73, vol. 234, Pismo nr pf 665 z 24.04.1974 r. o aktualnym stanie łączności i obserwacji technicznej w MBOP flagowego oficera łączności i obserwacji MBOP kmdr. por. W. Babraja.

Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie, Akta DWOP, ref. no. 1841, vol. 9, Informacja o węzłowych problemach ochrony granic PRL nr 03156 wykonana przez ppłk. Kasprzyszaka 24.06.1970 r.

Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie, Akta DWOP, ref. no. 1841, vol. 4, Zarządzenie szefa sztabu WOP płk dypl. F. Stramika nr 012 z 28.12.1971 r. w sprawie organizacji łączności w WOP w jednolitym systemie łączności resortu spraw wewnętrznych.

Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie, Akta DWOP, ref. no. 1841, vol. 9, Pismo dotyczące ogólnych kierunków rozwoju WOP do roku 1980 z 12.05.1969 r.

Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie, Akta DWOP, ref. no. 2369, vol. 4, Rozkaz MON nr 0114/Org. z 23.11.1965 r. (odpis).

Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie, Akta DWOP, ref. no. 2373, vol. 4, Instrukcja o współdziałaniu MW z WOP opracowana przez st. pom. Szefa Oddziału Operacyjno- Szkoleniowego ds. morskich kmdr. por. M. Andrzejuka, Gdynia–Warszawa 1969, Annex no. 1 and Annex no. 4.

Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie, Akta KB WOP, ref. no. 1629, vol. 43, Sprawozdanie z przebiegu alarmu w kompanii łączności oraz ćwiczenia z siłami i środkami łączności przeprowadzonymi w rejonie Alarmowym KB WOP m. Leźno w dniu 15.03.1967 r.

Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie, Akta KB WOP, ref. no. 1629, vol. 49, Notatka służbowa szefa wydziału łączności i r./lok KB WOP w sprawie łączności dowodzenia i współdziałania w rejonie Zatoki Gdańskiej z 1967 r.

Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie, Akta OS WOP, ref. no. 723, vol. 27, Pismo w sprawie organizacji łączności radiowej szefa sztabu WOP płk. E. Buchwało do szefów sztabów BWOP z 11.01.1955 r.

Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie, Akta PB WOP, ref. no. 2624, vol. 9. Pismo nr pf. 1456/Łącz. szefa sztabu Pomorskiej BWOP do dowódcy batalionu granicznego Świnoujście z 26.08.1987 r. oraz nr pf 1425/Łącz. z 19.08.1987 r.

Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie, Akta Szefostwa WOP, ref. no. 1841, vol. 3, Zarządzenie MON nr 017-MON z 27.07.1965 r. w sprawie tymczasowego zakresu kompetencji GIOT.

Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie, Akta Szefostwa WOP, ref. no. 2368, vol. 4, Analiza sytuacji operacyjnej na odcinku granicy morskiej w latach 1961–1965 oraz wnioski i propozycje w sprawie organizacji jej ochrony w latach 1966–1970 z 10.10.1968 r.

Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie, Akta Szefostwa WOP, ref. no. 1841, vol. 4, Rozkaz dcy WOP gen. bryg. Cz. Stopińskiego nr 01 z 11.10.1971 r. w sprawie sformowania DWOP.

Archiwum Straży Granicznej w Szczecinie, Przepisy korespondencji w relacjach radiowych Wojska Polskiego, Wydawnictwo MON, Warszawa 1987.

Archiwum Wojsk Lądowych w Toruniu, Akta Oddziału I Sztabu POW, ref. no. 116/68, vol. 27, Zarządzenie szefa Sztabu POW gen. bryg. J. Stebelskiego w sprawie organizacji łączności z jednostkami WOP i WOW na terenie POW nr 06/Sztab. z 29.01.1966 r.

Wojskowe Biuro Historyczne – Centralne Archiwum Wojskowe w Warszawie, Dzieło II, vol. 15.

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.

Copyright (c) 2025 Array

Pobrania PDF

Download data is not yet available.